‘Veranderen rol burgemeester geen oplossing’

De ruimte voor het maken en uitvoeren van eigen beleid op gemeentelijk niveau is de laatste jaren sterk in de knel gekomen doordat er steeds minder middelen zijn om hier invulling aan te geven. ‘Dit zorgt voor spanningen aan de collegetafel en in de gemeenteraad en dit tast de politieke stabiliteit op lokaal niveau aan’, aldus Marcelle Hendrickx, voorzitter van de Wethoudersvereniging, in reactie op het rapport ‘Teveel van het goede’.

Geen visie op lokaal bestuur
Eerder riep het in februari verschenen rapport, in opdracht van het ministerie van BZK, al reacties op van de VNG en het NGB. Zij riepen onder meer op om het voorzitterschap van de gemeenteraad aan de burgemeester te laten en pleitten ervoor het hele democratische bestel onder de loep te nemen. De wethouders bewegen zich ook op die lijn in een brief aan minister Ollongren. Ze wijzen erop dat er ingrijpende veranderingen worden aanbevolen in het rapport die niet alleen van invloed zullen zijn op het ambt van de burgemeester, maar ook die van andere spelers zoals raadsleden en wethouders. ‘De Wethoudersvereniging mist in dit rapport de visie op het totale lokale bestuur die ten grondslag zou moeten liggen aan dergelijke ingrijpende veranderingen.’

Complicerende factor
Zonder deze visie kunnen dergelijke ingrijpende veranderingen namelijk een onverwachts negatieve impact hebben op andere spelers in het lokale bestuur en op de stabiliteit van het gehele lokale bestuur, aldus Marcelle Hendrickx, voorzitter van de Wethoudersvereniging: ‘Er is veel aan de hand in het lokale bestuur op dit moment. Het uitvoeren van lokale taken is de laatste jaren steeds lastiger geworden.’ Eén van de hoofdoorzaken hiervoor zijn de toegenomen taken, verantwoordelijkheden en complexiteit, terwijl financiële ruimte en beleidsvrijheid niet zijn meegegroeid, constateert ze. Hieruit vloeit voort dat bijna alle gemeenten stevige tekorten hebben in hun begrotingen. ‘Het veranderen van de rol en taak van één lokale speler, de burgemeester, is hier natuurlijk geen oplossing voor, het compliceert alleen maar meer.’

Te complexe discussie
Een aantal punten in het rapport hebben veel impact op meer ambtsdragers dan enkel de burgemeester, zo is het voorstel om taken over te dragen aan wethouders direct van invloed op de zwaarte van het takenpakket van wethouders. Ook zal het versterken van de eigenstandige positie van de burgemeester, bijvoorbeeld door hem direct te laten kiezen, van invloed zijn op de politieke verhoudingen en dynamiek in de gemeenteraad en aan de collegetafel, vrezen de wethouders. ‘Dit is een te complexe discussie om zo te beslechten, zonder het gehele bestel, de ontwikkelingen van de afgelopen tientallen jaren en de rol en positie van de andere spelers mee te nemen’, aldus Hendrickx.  

Spanningen aan de collegetafel
Volgens de Wethoudersvereniging hebben veel wethouders hen de afgelopen jaren gewezen op die toename van gemeentelijke taken en het gebrek aan middelen om deze goed uit te kunnen voeren. ‘De ruimte voor het maken en uitvoeren van eigen beleid op gemeentelijk niveau is de laatste jaren sterk in de knel gekomen doordat er steeds minder middelen zijn om hier invulling aan te geven. Dit zorgt voor spanningen aan de collegetafel en in de gemeenteraad en dit tast de politieke stabiliteit op lokaal niveau aan.’

Langdurige financiële zekerheid
In de brief wijst de vereniging op de recente oproep van de Raad van State in zijn ‘Voorlichting over de interbestuurlijke verhoudingen’: de oplossing ligt in langdurige financiële zekerheid voor gemeenten. ‘Daar voegen we graag aan toe dat de discussie over veranderingen in het lokale bestuur, zoals de benoemingswijze van de burgemeester, gevoerd zou moeten worden in de volledige context, met alle actoren in ogenschouw en over het gehele bestel.’