Veel partners voor provinciale BBB, formatie Utrecht ‘op slot’

De formaties zijn in veel provincies in volle gang. Onder meer Noord-Brabant en Overijssel doen het rustiger aan. Daar wordt nog druk verkend. Wat opvalt: waar in veel provincies BBB soepel lijkt te kunnen samenwerken met rechtse én linkse partijen, ligt dat in Utrecht anders. GroenLinks (PvdA) en BBB (VVD) hebben daar allebei een partner die ze niet willen loslaten. De formatie zit ‘op slot’, de creativiteit van verkenner Danny de Vries (CDA) wordt beproefd.

Drenthe: verslag verwacht

Na het voorstel van BBB om onder meer het stikstofbeleid controversieel te verklaren, is het vooralsnog stil rond de Drentse staten. Verkenner Astrid Nienhuis (VVD) ging afgelopen weekend nogmaals in gesprek met acht partijen: BBB, CDA, SP, PVV, VVD, JA21, ChristenUnie en PvdA. Nienhuis zegt nu een ‘beeld’ te hebben van ‘hoe iedereen erin staat’. De verwachting is dat zij in de loop van de dag haar bevindingen in een verkennersverslag presenteert.

Flevoland: over rechts

Een grote, rechtse coalitie voor Flevoland. Dat is wat verkenners Pieter van Maaren (CDA) en Herman Sietsma (ChristenUnie) voorzien. De verkenners lieten maandag weten dat in ieder geval BBB, VVD, ChristenUnie, SGP en PVV verder zouden moeten praten. Nieuwkomer JA21 zou eventueel nog kunnen aansluiten. ChristenUnie-voorzitter Ankie van Tatenhove lijkt niet erg blij met de mogelijke samenwerking met de PVV. Zij vindt het ‘niet geloofwaardig’ om samen te werken, onder meer vanwege de ideeën die de partij heeft over godsdienstvrijheid. Hoewel de uiteindelijke keuze aan de provinciale politici is, geeft Van Tatenhove aan dat het partijbestuur ‘in nauw contact’ met hen staat. Mochten de onderhandelingen tussen ChristenUnie en PVV klappen, dan zien de verkenners nog de mogelijkheid om PVV in te ruilen voor JA21. Een meer gevarieerde coalitie, met bijvoorbeeld PvdA en GroenLinks, is geen optie. Hoewel BBB een samenwerking met PvdA niet uitsluit, wil de partij niet regeren met de veelbesproken ‘linkse wolk’ van PvdA en GroenLinks.

Friesland: formeren op hoofdlijnen

Friesland is snel door de verkenningsfase gerold en in de formatiefase beland. Oebele Brouwer, partijloos politicus en burgemeester van Achtkarspelen, moet met BBB, PvdA, CDA en ChristenUnie aan de slag voor een coalitieakkoord op hoofdlijnen. BBB-lijsttrekker Abel Kooistra roemt Brouwers ‘bestuurlijke ervaring’ en zijn kennis van ‘Friesland en de Friese cultuur’.

Gelderland: rechts motorblok

Geen linkse, maar een vrij rechtse ‘wolk’ voor de Gelderse PvdA. Verkenner Gert Jan van Noort ziet een motorblok van BBB, CDA en VVD voor zich. Deze drie partijen gaan verder praten met SGP, PvdA, ChristenUnie en JA21, onder leiding van oud-minister Ank Bijleveld (CDA). Toch is de samenwerking met GroenLinks nog niet helemaal van de baan. Van Noort adviseert om GroenLinks ook uit te nodigen voor de verdere gesprekken met de PvdA. De partijen willen samen graag ‘een brug over het midden’ slaan.

Groningen: beelden toetsen

In Groningen kabbelt de verkenning rustig voort. Verkenner Ard van der Tuuk liet aan het begin van de week weten de eerste gespreksronde te hebben afgerond. Maar de verkenning is daarmee nog niet voorbij. Op korte termijn wil Van der Tuuk zijn ‘eerste beelden toetsen’ met een tweede gespreksronde. Daarna volgt een advies aan de Provinciale Staten.

Limburg: over links

“We zijn eruit gegooid”, liet René Claassen (fractievoorzitter PVV) donderdagavond weten. Verkenner Jan Schrijen (partijloos) stelt een coalitie ‘over links’ voor, met BBB, CDA, VVD, PvdA en SP. Als die partijen daadwerkelijk een college gaan vormen, houden PvdA en GroenLinks ook in Limburg elkaar niet ‘vast’ in de formatie.

Noord-Brabant: radiostilte

In de andere zuidelijke provincie zijn geen nieuwe ontwikkelingen bekend. Wanneer verkenner Sacha Ausems (partijloos) met nieuws kan komen, is onduidelijk.

Noord-Holland: veelkleurige formatie

Verkenner Ankie Broekers-Knol (VVD) is eruit. Na aanvullende gesprekken met BBB, VVD, PvdA en GroenLinks, adviseert Broekers-Knol om met deze partijen coalitiebesprekingen te voeren. Deze coalitie zou de politieke verhoudingen in de Staten, die volgens de verkenner links-rechts fifty-fifty zijn, ‘weerspiegelen’. Moeilijk wordt het wel, want met name GroenLinks enerzijds, en BBB en VVD anderzijds, staan ‘programmatisch nogal ver uit elkaar’. Daarom oppert Broekers-Knol om eerst te onderhandelen over de ‘hoofddossiers’: stikstof en natuur, wonen, klimaat en financiën. Om ‘recht te doen’ aan de verschillen, moet dit onder leiding van twee formateurs gebeuren.

Overijssel: oriënterende gesprekken

Verkenners Wout Wagenmans (oud-wethouder Gemeentebelangen Raalte) en Jolanda Waaijer (partijloos) hebben geen nieuws deze week en lijken nog bezig met oriënterende gesprekken.

Utrecht: BBB in het nauw

Het was een ‘ingewikkelde uitslag’, waarmee de Utrechtse verkenner Danny de Vries (CDA) aan de slag moest. BBB en GroenLinks haalden er evenveel zetels, en staan op veel punten lijnrecht tegenover elkaar. De Vries presenteert dan ook een aantal ‘getalsmatig mogelijke’ opties voor coalities, maar tekent aan dat deze allemaal ‘op grond van de gesprekken op dit moment niet haalbaar’ zijn. GroenLinks wil niet regeren zonder de PvdA, BBB niet zonder VVD. BBB voelt zich door GroenLinks ‘in het nauw gedreven’, terwijl GroenLinks weigert met BBB en VVD in een college te stappen. Er zijn volgens de verkenner geen opties die niet ‘op slot’ zitten. Ondanks alle mitsen en maren, adviseert De Vries tóch een college van BBB, GroenLinks, VVD en PvdA. Omdat dit viertal geen ‘stabiele meerderheid’ in een ‘brede coalitie’ vormt, mogen kemphanen BBB en GroenLinks van verkenner De Vries dan allebei nóg een ‘bevriende partij’ om mee te regeren kiezen. Wie die vrienden zijn, moeten de partijen volgende week laten weten. Het is afwachten wie er bereid zijn om mee te doen aan een samenwerking die al voor de start zó gespannen is.

Zeeland: onderhandelen met vier

BBB, SGP, CDA en VVD onderhandelen in Zeeland inmiddels over de inhoud van het coalitieakkoord, mochten zij inderdaad samen in het college belanden. De verdere planning voor de onderhandelingen is nog onbekend.

Zuid-Holland: druk met formeren

Ook in Zuid-Holland wordt al druk geformeerd. BBB, VVD, CDA, GroenLinks en PvdA praten momenteel over coalitievorming, maar hebben nog niets losgelaten over de voortgang daarvan.