Sturen zonder enige richting

Als inkomend voorzitter van de SER en als scheidend SCP-directeur heeft Kim Putters de laatste weken al veel publiciteit mogen ontvangen. Rond zijn vertrek vond hij ook nog gelegenheid om in een kleine 100 bladzijden terug te kijken op de belangrijkste maatschappelijke ontwikkelingen in de laatste tien jaar. De oogst is een klein maar fijn boek met bovenal ook een opdracht aan zichzelf in zijn nieuwe functie.

Putters is een genuanceerd denker die niet snel grote woorden gebruikt, maar doordachte analyses neerlegt als beleidswetenschapper die goed is geworteld in de samenleving terwijl hij als oud-senator en topambtenaar ook een Haagse ingewijde is. Daarom vallen sommige kleine scherpere zinnetjes in zijn boek dit keer erg op. Zo gaat hij natuurlijk in op de veranderingen in het vertrouwen van Nederlanders in de politiek en bestuur. Het onvermogen om hardnekkige en langdurige maatschappelijke vragen op te lossen zoals kansenongelijkheid tast dat vertrouwen aan.

Een ‘laagvertrouwensamenleving’ moeten we Nederland nog niet noemen volgens Putters en ook het wisselend vertrouwen in bestuur en politiek moet niet direct tot zorgen leiden. Dat vertrouwen veert aldus Putters namelijk vaak terug bijvoorbeeld bij het aantreden van een nieuw kabinet. Maar dan komt er een klein zinnetje dat toch tot nadenken stemt. ‘Dat terugveren [van het vertrouwen] is niet gebeurd bij het kabinet Rutte IV.’

Hierin ligt een grotere zorg van Putters besloten: Nederlanders snakken naar een samenhangende visie en oplossingen voor onze hardnekkige opgaven. Zo’n 35 procent van ons gaat het voor de wind, maar zeker 25 procent heeft echt moeite om zelfs met een baan de touwtjes aan elkaar te knopen en verkeert langdurig in een achterstandspositie.

De tussenliggende 40 procent is echter ook kwetsbaar voor allerlei verstoringen die het welzijn kunnen aantasten. Daarom pleit Putters voor een visie én koers die dit vertrouwen herstelt. ‘Een overheid die alsmaar gedrag probeert te sturen zonder echte koers wat voor samenleving je wilt zijn, loopt vast’, waarschuwt hij nog eens.
 

Beleid moet volgens hem daarom niet vanuit kokers maar vanuit maatschappelijke opgaven worden ontworpen. Denken vanuit brede welvaart en gelijktijdige sturing op economische, sociale, ecologische en culturele doelen is de sleutel tot het verwerven van draagvlak voor korte- én langetermijn opgaven. Daarmee geeft Putters zichzelf een belangrijke opdracht voor zijn nieuwe opdracht als SER-voorzitter. Opdat het ons allen wel gaat. Succes Kim!