Oranjegekte bindt buurt

De mooist versierde straat tijdens de EK van 2008 laat het er mooi bij zitten. De Oranjegekte heeft nog niet toegeslagen, maar Marcel Looijaard, hoofd Wijkmanagement in Zoetermeer, maakt zich geen zorgen. ‘s Lands grootgrutter heeft zich in de strijd geworpen met 31 miljoen Beesies en als Oranje maandag zijn eerste WK-wedstrijd in Johannesburg tegen Denemarken wint, dan kleurt de stad rap oranje.

Zo ging het twee jaar geleden tijdens de EK in Zwitserland en Oostenrijk ook. En voor je het weet, doen zo’n dertig buurten in de 120 duizend zielende stad mee aan de door de gemeente georganiseerde versierwedstrijd. Een mooi voorbeeld van hoe je van de nood een deugd maakt.

Wethouder Patrick van Domburg: ‘Zo’n versierwedstrijd verhoogt ook de sociale cohesie in de stad. Ik zag net van tien hoog in de ene flat naar tien hoog in de andere flat een oranjeslinger hangen. Die mensen spreken elkaar normaliter natuurlijk nooit, er zit 200 meter tussen. Maar die slinger brengt ze bij elkaar. Hoe hebben ze dat gedaan? Ze moeten op iedere verdieping hebben aangebeld met de vraag of ze de slinger mochten doorgeven, uiteindelijk tot de tiende verdieping. Of ze de versierwedstrijd gaan winnen is de vraag, maar origineel is het wel’, zegt Van Domburg (VVD, wijk- en buurtbeheer, veiligheid, vergunningverlening, dienstverlening, communicatie en citymarketing).

Budget

We rijden door de ruime en groene stad op een steenworp afstand van Den Haag, door de bloemkoolwijken van de jaren zeventig en de nieuwbouw van de 21ste eeuw. Laag en hoog en ver van elkaar. Zegt wethouder Van Domburg: ‘Niet zo vreemd dat wij als gemeentebestuur veel doen om de sociale cohesie te bevorderen. Voor iedere inwoner hebben we 5 euro beschikbaar, zodat ze met elkaar een straatbarbecue kunnen organiseren of een extra wipkip kunnen laten neerzetten.

'We stimuleren buurten om elkaar op te zoeken en dingen te organiseren, zoals de versierwedstrijd tijdens de WK. Iemand wil iets, zoekt wat buurtgenoten bij elkaar en ze versieren de straat. Dat schept een band. Mensen helpen elkaar later nog eens en letten op elkaar. Als het nodig is, kopen we de slingers en vlaggetjes voor de buurt. Wij leveren aan en zorgen ervoor dat het mag.

'Hoewel Zoetermeer dit jaar 7 miljoen euro, oplopend tot 17 miljoen in 2017, moet bezuinigen, is niet één partij tijdens de coalitieonderhandelingen tussen VVD, PvdA, D66, Lijst Hilbrand Nawijn en CDA begonnen over het budget voor de sociale cohesie. Sociale projecten en culturele instellingen ontkomen waarschijnlijk niet aan bezuinigingen, maar het 5 euro-project is te kostbaar om te schrappen.’

Gedragen

De versierwedstrijd is zeker in een nieuwe wijk als Oosterheem een sociaal bindmiddel voor bewoners die uit Den Haag en Rotterdam zijn overgewaaid, maar ook in de oudere buurten. In de wijk Noordhove worden allochtonen op sleeptouw genomen om mee te versieren. De wedstrijd verhoogt volgens de gemeente niet alleen de sociale cohesie, ze zorgt er ook voor dat de buurt zich verantwoordelijk gaat gedragen.

Hoofd Wijkmanagement Marcel Looijaard: ‘En dat is niet alleen bij het versieren tijdens de WK zo. Rond Kerst en Oud en Nieuw stellen wij per duizend inwoners één kerstboom van 5 meter beschikbaar. Aangekleed met lampjes en slingers. Ook spullen voor de kinderen. Een buurt moet dat wel willen. En als ze zo’n boom dan voor de deur neerzetten, dan verwachten wij dat ze een straatfeestje organiseren.

'Met elkaar rond de kerstboom een praatje maken en met een glas glühwein en een kop erwtensoep erbij. Krijgen ze ook van ons. We willen op een foto terugzien dat ze dat ook echt hebben gedaan. Afgelopen winter hebben we 125 bomen uitgedeeld en niet één is er vernield of gestolen. Daar zijn we trots op. Een boom met ballen, thuis valt hij al om. We hebben echt wel vandaaltjes in Zoetermeer, maar ze leven zich kennelijk anders uit. Zo benaderen we ook de versierwedstrijd tijdens de WK. Als een buurt meedoet, en we dwingen helemaal niemand, dan nemen zij de verantwoordelijkheid op zich om het Oranjefeest goed te laten verlopen.’

Vreugdevuren

Om de Oranjebuurt op haar verantwoordelijkheid te wijzen, dient een bewoner namens de buurtbewoners een overeenkomst te tekenen bij de wijkmanager. Geen vreugdevuren, de regels van de woningcorporatie niet aan de laars lappen, de verkeersveiligheid niet in gevaar brengen en de Oranjetroep 72 uur na de finale in Johannesburg opruimen.

Wethouder Van Domburg: ‘En het werkt. Er zijn weinig plekken waar we straks als gemeente met een laddertje de lantarenpalen in moeten om vlaggetjesresten weg te halen.’ De wedstrijd heeft niet alleen het voordeel dat bewoners samenwerken, de Oranjegekte in goede banen wordt geleid en de rommel wordt opgeruimd, het levert ook aanspreekpunten voor de gemeente op.

Wethouder Van Domburg: ‘Je hebt in iedere buurt wel mensen die de capaciteiten hebben om de leiding te nemen. Maar hoe bereik je die mensen? Hoe weet je wie zo’n voortrekker is? Door bij dit soort wedstrijden je ogen open te houden. We vragen die aanvoerders later ook deel te nemen aan het project “Wijk en Agent Samen”, een soort buurtpreventie.’

Tegen het einde van de WK kiest iedere wijkwethouder de mooist versierde buurt van de wijk (Zoetermeer heeft zes woonwijken). Aan wethouder Van Domburg de eer om vervolgens de mooist versierde straat van de stad te kiezen. Iedere buurtwinnaar krijgt een barbecue van de gemeente. De stadswinnaar wordt gefêteerd door het Streekblad met een barbecue en door de gemeente met springkussens en kraampjes. Én de straat mag zijn eigen granieten straatsofa ontwerpen, weer een project om de binding te bevorderen.

Hoofd Wijkmanagement Marcel Looijaard: ‘Volgende week zetten we veertien straatsofa’s in de wijken. Niet zomaar lukraak zonder dat iemand erom heeft gevraagd. Bewoners hebben de straatsofa’s geadopteerd en ontworpen. Ook hier dus weer die verantwoordelijkheid aan de buurt geven.

'Een sofa weegt 2 ton en er zitten zo’n 100 duizend stukjes keramisch glas op. Je zou denken dat het een hoop ellende met vernielende jeugd gaat geven, maar daar zijn we helemaal niet bang voor. De bewoners hebben die banken de afgelopen 10 weken zelf beplakt. Ze letten er straks goed op. Twee banken zijn zelfs door hangjongeren aangekleed. Gaan die hun eigen bank vernielen? Je kunt de weg van de minste weerstand kiezen en er niet aan beginnen, maar dan kun je als overheid helemaal niets meer organiseren.’

Vervelen

Voor wethouder Van Domburg is niets organiseren in de wijken geen optie. Van Domburg: ‘Als je niets doet, krijg je andere problemen. Mensen gaan zich vervelen. Je kunt maar beter toestaan dat men tijdens het voetbal op straat een barbecue organiseert en dat als gemeente uit het 5 euro-project desnoods ondersteunt, want dan heb je ten minste iedereen om de barbecue. Heb je dat alles niet, dan gaan mensen bij verlies van Oranje niet aan het vlees maar aan de spullen van anderen zitten. Dat moet je voorkomen.’

Zo moeten we de straatsofa’s ook zien. ‘Het brengt bruis in de buurt’, aldus de wethouder. En dus worden de sofa’s volgende week zaterdag officieel in gebruik genomen. Op die dag (Nederland speelt ’s middags in Durban tegen Japan) organiseert Zoetermeer het wijkkampioenschap voetbal. Dertig teams doen mee. De nieuwe gemeenteraad rijdt op die dag in twee gele Amerikaanse schoolbussen met het nieuwe college langs de straatsofa’s.

Wethouder Van Domburg: ‘We stoppen bij een straatsofa en praten met de buurt. En wie hebben we ook uitgenodigd? De mensen die zich bij de wijkmanager hebben aangemeld als aanspreekpunt van de buurt voor de Oranjeversierwedstrijd. Met hén willen we zaken doen omdat zij bereid zijn om de verantwoordelijkheid te nemen voor de buitenruimte.’

Videoschermen op straat

De burgemeester van Rotterdam mag een edict hebben uitgevaardigd dat Oranjefans op straten en pleinen niet op videoschermen naar het WK mogen kijken, in Enschede hebben ze daar geen moeite mee. Burgemeester Den Oudsten vindt het goed dat tijdens de wedstrijden van Oranje op de Oude Markt twee grote schermen komen te staan. Wel controleren veiligheidsmensen of de feestgangers flesjes en blikjes meesmokkelen. De horeca is blij met die maatregel.

Is de feestvreugde met videoschermen in Enschede nog beperkt tot de Oude Markt, in Doetinchem mag het overal. De initiatiefnemers moeten wel voor een veiligheidsplan zorgen. Burgemeester Kaiser zegt: ‘Voetbal, emotie, alcohol en mogelijk een goede buitentemperatuur is een risicocombinatie. Maar iets wat min of meer spontaan is, mogen wij niet bederven door een teveel aan regels. Minder regels, maar meer verantwoordelijkheid voor de samenleving en stevige maatregelen als het verkeerd gaat.’

In Kampen hadden de medewerkers van Burgerzaken gevraagd of er een videoscherm in de burgerzaal gezet kon worden. Leek burgemeester Koelewijn wel wat, maar het laatste nieuws is dat er toch geen scherm komt.

Slingers hinderen vrachtverkeer

In het Friese Drachten heeft de gemeente Smallingerland Oranjefans verboden om slingers over de weg te spannen. Omdat vuilniswagens en andere vrachtwagens er dan niet meer door kunnen. Dat leidde 2 jaar geleden tot problemen.

Armband voor ambtenaren

Ten noorden in Achtkarspelen krijgt iedere medewerker van de gemeente onder de noemer ‘Samenwerken is Topsport’ van samenwerkingspartner en buurgemeente Tytsjerksteradiel een Faire Trade oranje kralenarmband. Met dit supportersarmbandje helpen de ambtenaren de vrouwen in Afrika. ‘Door het te dragen laten we zien dat we supporter zijn van het Nederlands elftal, maar laat je ook zien dat je voor eerlijke handel bent’, aldus burgemeester Van der Zwam.

Versiering uit leefbaarheidsbudget

In Utrecht spant de Vlierboomstraat (Ondiep) voorlopig de kroon als het gaat om oranje versieringen. Naast honderden oranje vlaggetjes, oranje partytenten en veel rood-wit-blauwe parafernalia zijn ook de vlaggen van álle deelnemende WK-landen in de straat te zien.

De versiering is door de gemeente betaald: de bewoners vroegen en kregen een bijdrage uit het leefbaarheidsbudget van 500 euro. En met 500 euro kan je veel kopen, aldus een bewoonster. In Ondiep (Utrecht-Noordwest) stond 26 jaar geleden de wieg van Wesley Sneijder. Er was nog één andere Utrechtse straat die voor de aanschaf van WK-versieringen een beroep deed op het leefbaarheidsgeld.