Obstructie
Eens was Nederland een land waar openheid en transparantie een groot goed waren. In 1980 trad daarom de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) in werking. Burgers, onder wie journalisten, kregen het recht documenten op te vragen bij overheden.
Er werd een robbertje gevochten over wat wel en niet onder de Wob viel, maar al snel werden de uitsluitingsgronden duidelijk. Nederland was wereldwijd koploper als het ging om het recht op openbaarheid.
Sinds we het nieuwe millennium zijn ingegaan zakken we op de wereldranglijst af richting het niveau van een bananenrepubliek. Termijnen worden aan alle kanten overschreden en de gekste gronden worden verzonnen om een verzoek te weigeren. Obstructie is het sleutelwoord geworden.
In plaats van meer Wob-ambtenaren aan te stellen om verzoeken op tijd te beantwoorden, verdubbelde toenmalig minister Ter Horst (PvdA) vorig jaar de beslistermijn op Wob-verzoeken naar 8 weken.
De VNG, een verklaard tegenstander van de Wob, hield onlangs een enquête onder haar leden over het aantal Wob-verzoeken en de kosten daarvan. De helft van de respondenten bij de gemeenten geeft aan dat ze jaarlijks één tot tien Wob-verzoeken ontvangen. Slechts 1,2 procent van de ondervraagden krijgt vijftig of meer Wob-verzoeken per jaar. Internationaal gezien stelt dit helemaal niets voor.
Toch adviseert de VNG haar leden om leges in rekening te brengen voor het afhandelen van Wob-verzoeken. Onlangs werd één van die leden, Kaag en Braassem zwaar op de vingers getikt door de rechter. Leges zijn uit den boze aangezien de Wob een algemeen belang dient. De VNG noemt de uitspraak ‘discutabel’ en adviseert om de rechterlijke uitspraak te negeren.
Zo gaat de VNG om met de rechtsstaat. De leges worden in stelling gebracht om het de burger zo moeilijk mogelijk te maken informatie te vragen. De VNG wil graag geregeld zien dat de informatievragende Wobber zijn belang motiveert. De overheid bepaalt dan of het belang om te Wobben voldoende aanwezig is en kan dan elk Wob-verzoek met gemak afschieten.
Anno 2010 worden inmiddels de gekste trucs uit de kast gehaald om gevraagde documenten te weigeren. Regelmatig worden potentieel gevaarlijke stukken buiten het domein van de overheid geplaatst om ze niet te hoeven leveren in het kader van een Wob-verzoek. Ook de redactie van Binnenlands Bestuur heeft hier een bizarre ervaring mee.
Het wordt tijd om het recht op informatie te verankeren, bijvoorbeeld in de Grondwet. Ook het voorstel van GroenLinks om een Wob-waakhond met bevoegdheden op te richten is een stap in de goede richting zijn. De Wob is een recht van de burger - géén gunst van de overheid.
05.08.10 • 9 reacties
Beste redactie, aandacht hiervoor en graag nieuwe items of herhaling met de reacties erbij. Onze dank.