Opkomst op tweede stemdag: 12 procent
In dit liveblog houdt Binnenlands Bestuur naast de reguliere berichtgeving een chronologisch overzicht bij van het laatste nieuws over de Tweede Kamerverkiezingen.
In dit liveblog houdt Binnenlands Bestuur naast de reguliere berichtgeving een chronologisch overzicht bij van het laatste nieuws over de Tweede Kamerverkiezingen.
22.43: Opkomst op tweede stemdag 12 procent
De opkomst op de tweede dag dat er gestemd kan worden voor de Tweede Kamerverkiezingen ligt dinsdag na het sluiten van de stemlokalen om 21.00 uur op 12 procent. Dat meldt onderzoeksbureau Ipsos dat in opdracht van de NOS onderzoek doet.
Op maandag, de eerste stemdag, was de opkomst volgens Ipsos nog 6 procent. In het opkomstpercentage zijn de mensen die per brief hun stem uitbrengen niet meegenomen. Het ministerie van Binnenlandse Zaken meldt dat de cijfers tot 18.00 uur laten zien dat de opkomst beide dagen bij elkaar opgeteld tussen de 7,6 en 15 procent ligt. (ANP)
21.28: Stempas vergeten mee te sturen? Alsnog naar stembureau
Ouderen die vergaten hun stempas mee te sturen in hun briefstemenvelop, kunnen woensdag nog wel hun stem uitbrengen. Zij moeten dan zelf naar het stembureau én hun stempas nog in hun bezit hebben. In het stembureau wordt dan de normale procedure gevolgd en krijgen ze een stembiljet. Het ministerie van Binnenlandse Zaken bevestigt dat. Ook kunnen ouderen uiteraard nog iemand machtigen voor hen te stemmen, als ze hun stempas nog hebben.
Maandag begonnen gemeenten met het openen van de enveloppen. Toen bleek dat sommige ouderen alleen het stembiljet hadden ingevuld en opgestuurd, zonder stempas erbij. Deze briefstemmen worden altijd terzijde gelegd en tellen dus niet mee. Door zelf naar het stembureau te gaan of iemand te machtigen, kunnen de ouderen hun stem alsnog laten gelden. (ANP)
18.05: Gemeenten noemen nieuwe manier controle briefstemmen 'helder'
'Helder', zo noemen gemeenten de nieuwe manier van beoordelen of een briefstem goed is aangeleverd. In meerdere gemeenten blijkt ook nog eens door die nieuwe manier het aantal 'foute' briefstemmen drastisch te zijn verminderd. De gemeenten kregen dinsdag een nieuwe richtlijn van het ministerie van Binnenlandse Zaken, nadat maandag verwarring was ontstaan over wanneer een poststem terzijde moest worden gelegd, zoals dat formeel heet.
In Weert was de foutmarge maandag 6,1 procent. Nu met de nieuwe regels is dat 1,71 procent geworden, aldus de gemeente. Volgens de 'oude 'regels werd maandag in Bernheeze 8,1 procent van de tot dan toe geopende briefstemmen terzijde geschoven omdat die niet op de juiste manier waren aangeleverd. Dinsdag werd deze stapel opnieuw bekeken volgens de nieuwe richtlijn. Toen bleek slechts 4,1 procent ongeldig. De rest telt wel mee.
Een woordvoerder van Leeuwarden noemt de nieuwe werkwijze ‘heel erg duidelijk’. Maandag legde de gemeente ongeveer 10 procent van de 5427 brieven terzijde. Grotendeels omdat het stembiljet en de stempas in dezelfde envelop waren gestopt. Die stemmen moesten worden weggelegd omdat het briefgeheim anders geschonden werd omdat medewerkers dan konden zien op wie de stem is uitgebracht. (ANP)
16.01: Stemwijzers verbreken eigen records op tweede verkiezingsdag
De Stemwijzer en het Kieskompas hebben nog nooit zo veel bezoekers gehad als tijdens de Tweede Kamerverkiezingen 2021. Op de tweede dag van de verkiezingen verbreken de kieshulpen hun eigen records van 2017, toen er ook Tweede Kamerverkiezingen waren.
‘We zitten nu op 6,75 miljoen gebruikers. In 2017 hadden we er uiteindelijk 6,8 miljoen. Daar komen we vandaag makkelijk overheen’, zegt een woordvoerster van de Stemwijzer dinsdag. ‘Bij het slotdebat op NPO1 vanavond verwacht ik weer een piek.’
Ook bij het Kieskompas loopt het storm. ‘Bij de vorige Tweede Kamerverkiezingen hadden we uiteindelijk ongeveer 1,5 miljoen gebruikers. Deze ochtend zaten we al over de 2 miljoen’, meldt een woordvoerder. ‘Morgen verwachten we ook veel drukte. Ik hoop vooral dat de servers van de website het aantal gebruikers aankunnen.’ (ANP)
15.35: Medewerkster stembureau in Rotterdam weggestuurd
Een medewerkster van een stembureau aan de Argonautenweg in Rotterdam mag geen rol meer vervullen bij het stembureau. Dat heeft de gemeente bevestigd naar aanleiding van een bericht van het AD.
De vrouw had een foto van zichzelf op sociale media geplaatst waarin ze liet weten alle stemmen op Geert Wilders en Thierry Baudet te zullen verscheuren. De vrouw gaf nog aan dat ze het als grap had bedoeld, maar de gemeente vindt dat ze haar functie niet langer meer kan vervullen.
‘Zeker gezien alle ophef op sociale media hebben wij hier meteen op geacteerd. Dit wil je niet als gemeente. Medewerkers van stembureaus dienen neutraal te zijn. Deze mevrouw keert ook niet meer terug’, aldus een woordvoerder van de gemeente. De zegsman sluit uit dat de vrouw daadwerkelijk stemmen heeft verscheurd, omdat er op het stembureau veel leden zijn die controleren.
Baudet reageerde op Twitter op de foto die de vrouw deelde: ‘Wel benieuwd hoeveel stemmen ze al heeft verscheurd - en bezorgd dat er nog veel meer stembureauleden dezelfde perfide ideeën hebben & daar ook naar handelen...’. Geert Wilders reageerde kort en twittert: ‘Als je op Thierry of Geert stemt, verscheuren we je stembiljet.’ Een officiële stemmenteller in @Rotterdam. Ongelooflijk.’ (ANP)
12.48: VNG: blij dat er ruimte is voor aanpassing briefstemmen
De Vereniging van Nederlandse Gemeenten is blij dat de procedure rond het briefstemmen is aangepast door minister Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken). Maandag na het controleren van de briefstemmen door gemeenten bleek een behoorlijk deel ongeldig. Na commotie over het verlies van de stemmen, maakte Ollongren dinsdagochtend bekend de instructie aan te passen.
‘We zijn blij dat de minister en de Kiesraad binnen de wet ruimte zien om de briefstembiljetenvelop te openen om te bezien of daar een stempluspas inzit. Als de stempluspas geldig is, maakt deze werkwijze het mogelijk om deze stemmen alsnog te laten meetellen. Het zou ontzettend jammer zijn geweest als deze stemmen verloren waren gegaan. De briefstemmers hebben immers de intentie getoond hun stem uit te brengen’, laat de VNG in een reactie weten.
Naast de instructie die de gemeenten krijgen van het ministerie informeert de VNG de leden ook nog aanvullend. ‘Er wordt toch wel weer wat extra's gevraagd van de gemeenten, maar we hebben de indruk dat het nog wel behapbaar is’, aldus een woordvoerder van de VNG. (ANP)
12.13: Ook tweede stemdag is het rustig bij stembureaus op NS-stations
Ook de tweede dag dat het mogelijk is om te stemmen voor de Tweede Kamerverkiezingen is het rustig bij de stembureaus op de NS-stations. Zo zijn er aan het einde van de dinsdagochtend veertig mensen bij het stembureau op Utrecht Centraal geweest, waar maandag rond hetzelfde tijdstip de teller op twintig stond. ‘Er komen zo'n vijf mensen per uur. Het is rustig dus, maar vergeleken met gisteren is er iets meer aanloop’, laat een NS-woordvoerster weten.
Op de andere stations waar gestemd kan worden, is er ook nog weinig in- en uitloop en staan er geen rijen. ‘Het algemene beeld is dat het rustig is en dat is natuurlijk gunstig, want mensen die vandaag stemmen behoren tot de coronarisicogroep. Voor hen zijn we met alle stembureaus in Nederland opengegaan, zodat zij veilig kunnen stemmen’, aldus de woordvoerder.
De NS heeft maandag en dinsdag naast Utrecht ook stembureaus op station Bilthoven, Leiden Centraal, Den Bosch, Hilversum en Schiedam geopend. (ANP)
11.39: Ollongren: verwarring bij poststemmen 'onvoldoende gerealiseerd'
Minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken heeft zich ‘onvoldoende gerealiseerd’ welke verwarring er allemaal bij ouderen kon ontstaan over het briefstemmen. Ollongren kondigde dinsdag aan dat de werkwijze met de briefstemmen wordt aangepast, nadat was gebleken dat relatief veel stemmen bij de vooropening terzijde werden geschoven door gemeenten.
De ouderen moesten hun stembiljet in een aparte envelop stoppen. Die envelop moesten ze met hun stempas in een tweede envelop opsturen naar de gemeente. ‘We waren er vanuit gegaan dat het stemgeheim vrij logisch is’, zegt Ollongren dinsdag. ‘Maar in een aantal gevallen hebben mensen het toch niet zo begrepen.’ Volgens de Kiesraad werden bij de vooropening tot nu toe 5 tot 10 procent van de briefstemmen terzijde gelegd bij gemeenten.
Als mensen hun stembiljet niet in de daarvoor bestemde envelop stopten maar samen met de stempas in de tweede envelop, dan mochten stembusmedewerkers de stem wél goedkeuren. ‘We hadden het expliciet geregeld voor die situatie’, zegt Ollongren.
Maar wanneer mensen het stembiljet en de stempas samen in de briefstembiljetenvelop stopten en daarna in de tweede envelop, dan moesten stembureaumedewerkers het geheel terzijde leggen. Ze mochten de briefstembiljetenvelop namelijk in geen enkele omstandigheid openmaken, vanwege het stemgeheim.
De nieuwe procedure houdt in dat de briefstembiljetenvelop toch mag worden geopend om te zien of daar een stempas in zit. Daarna wordt gekeken of de stempas geldig is. Als dat zo is, wordt de geopende envelop met daarin het stembiljet meteen in de stembus gedaan.
Vanaf woensdagochtend worden alle goedgekeurde briefstembiljetten geteld. Alle 70-plussers mogen vanwege de risico's van het coronavirus per post stemmen. Het kabinet regelde dat in een aparte tijdelijke wet. Het gaat om ongeveer 2,4 miljoen mensen. (ANP)
11.14: Gemeenten gaan terzijde gelegde briefstemmen opnieuw bekijken
Diverse gemeenten gaan de briefstemmen die ze maandag terzijde hebben gelegd opnieuw controleren naar aanleiding van de aanpassing van de procedure. Minister Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken) maakte dinsdagochtend bekend dat de gemeenten nieuwe instructies krijgen voor het beoordelen van de briefstemmen van 70-plussers. Gemeenten meldden maandag dat een behoorlijk wat stemmen verloren waren gegaan omdat ze niet goed waren ingestuurd. Ook was verwarring bij gemeenten over eventuele fout uitgebrachte briefstemmen.
In Maastricht werd 7,2 procent van de briefstemmen terzijde gelegd. ‘Dit betekent dat we 444 briefstemmen die gisteren ongeldig waren alsnog gaan vooropenen, wat betekent dat de stempas wordt gecontroleerd en het stembiljet in de stembus wordt gedeponeerd. Ongeveer zes uur werk voor twee personen. Personeel is daarvoor in huis’, zegt de woordvoerder van de gemeente Maastricht.
In Weert is sprake van een foutenmarge van 6,1 procent. ‘Zodra de instructies binnen zijn, zullen we die waarschijnlijk openen en daarmee het foutenpercentage stevig omlaag kunnen brengen’, aldus de woordvoerder van de gemeente. Het ministerie heeft laten weten dat de gemeenten voor het middaguur dinsdag de nieuwe instructies binnen hebben. (ANP)
10.13: ANBO: gelukkig is er naar ons geluisterd
Ouderenbond ANBO is te spreken over het besluit van minister Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken) om de procedure rond het briefstemmen aan te passen. De bond sprak eerder zijn grote zorgen uit over het verlies van veel stemmen van 70-plussers die vanwege het coronavirus per brief mochten stemmen. Het opsturen van de stemmen ging niet allemaal volgens de instructies, waardoor veel stemmen verloren dreigden te gaan.
‘Gelukkig heeft de minister naar ons geluisterd’, aldus de woordvoerder van de ANBO. ‘Het is wel een beetje laat. De minister heeft geprobeerd het klein te houden. Maar dat het mis zou gaan, was iets wat je van verre aan zag komen. We hebben de minister al veel eerder aangegeven dat deze procedure te ingewikkeld was. Maar gelukkig is het nu goed uitgepakt. Iedereen wil dat zijn stem meetelt en zeker voor deze groep kiezers is het enorm belangrijk.’
De seniorenorganisatie KBO-PCOB is content dat er coulance komt voor de briefstemmen die niet volgens de procedure zijn verstuurd. ‘Wij hebben ook meerdere keren gezegd dat het ministerie meer campagne had moeten voeren over het hoe en wat’, aldus een woordvoerder. ‘Het moest ook allemaal in een krappe envelop. Voor een deel van de groep was het toch lastig en dat is zonde want het zijn hele trouwe stemmers. Het zou doodzonde zijn als er zoveel stemmen verloren waren gegaan.’
Volgen de KBO-PCOB was er bij sommigen ook onduidelijkheid over het stemmen op 15 en 16 maart. Een aantal stembureaus is op die dagen opengegaan voor de risicogroepen en kwetsbaren. ‘Mensen konden er niet altijd uitkomen welke stembureaus er op die dagen open zouden zijn. We hebben daar ook wel vragen over gekregen.’ (ANP)
09.25: Bernheze: blij dat meer stemmen kunnen meetellen
De gemeente Bernheze is blij dat minister Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken) de procedure rond het tellen van de briefstemmen voor de Tweede Kamerverkiezingen heeft aangepast.
In Bernheze (Noord-Brabant) werd maandag 8,5 procent van het aantal ingediende poststemmen terzijde geschoven omdat die niet op de juiste manier waren aangeleverd. Mensen hebben vaak de stempas en het stembiljet in dezelfde envelop gestoken. Die enveloppen mochten volgens een woordvoerster niet worden opengemaakt omdat een stem geheim moet blijven.
‘We zijn blij dat de procedure nu is aangepast en dat meer stemmen mee kunnen tellen’, aldus burgemeester Marieke Moorman. ‘We wachten nu de instructie van het ministerie af.’ De gemeenten worden volgens het ministerie voor het middaguur nog op de hoogte gebracht van de nieuwe werkwijze.
De nieuwe procedure houdt in dat de briefstembiljetenvelop mag worden geopend om te zien of daar een stempas in zit. Daarna wordt gekeken of de stempas geldig is. Als dat zo is, mag de geopende envelop met stembiljet zonder controle in de stembus worden gedaan.
08.38: Ministerie past werkwijze tellen briefstemmen aan na problemen
De werkwijze van het tellen van briefstemmen wordt aangepast nadat veel stemmen ongeldig bleken te zijn. Dat heeft minister Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken) aan de Tweede Kamer laten weten.
Mensen van 70 jaar en ouder konden de afgelopen weken een briefstem opsturen of afleveren. Gemeenten begonnen maandag met het openen van de enveloppen. Toen bleken veel ouderen het stembiljet en stempas in één envelop te hebben gestopt.
Die moest daarna terzijde worden gelegd omdat het briefgeheim anders geschonden werd. De stembureaumedewerker zou dan namelijk kunnen zien op wie de stem is uitgebracht. Volgens de Kiesraad ging het om 5 tot 10 procent van de stemmen.
De nieuwe procedure houdt in dat de briefstembiljetenvelop mag worden geopend om te zien of daar een stempas in zit. Daarna wordt gekeken of de stempas geldig is. Als dat zo is mag de geopende envelop met stembiljet zonder controle in de stembus worden gedaan. ‘Op die wijze blijft het stemgeheim gewaarborgd’, aldus de bewindsvrouw. Ze heeft over de aanpassing van de procedure spoedadvies gevraagd aan de Kiesraad en de Raad van State. Zij hebben geen bezwaar tegen de aanpassing.
De stembiljetten die maandag terzijde zijn gelegd, kunnen alsnog worden meegenomen. De gemeenten worden voor het middaguur nog op de hoogte gebracht van de nieuwe werkwijze, aldus Ollongren. Het tellen van de stemmen begint woensdag.
Politieke partijen vroegen het kabinet maandag om snel met een oplossing te komen. PvdA-Kamerlid Attje Kuiken noemde het ‘ontzettend kwalijk’ als veel stemmen verloren zouden gaan. Ook ouderenbond ANBO maakte zich grote zorgen.
Premier Mark Rutte wijst erop dat voor het eerst op zo'n grote schaal per post wordt gestemd. Ondanks een zorgvuldige voorbereiding is het is dan ‘onvermijdelijk’ dat het niet in een keer allemaal goed gaat, zei hij in het WNL-televisieprogramma Goedemorgen Nederland. ‘Dat er in de praktijk dingen anders lopen, daar moet je mee omgaan.’ (ANP)
07.30: Stembureaus open voor tweede dag Kamerverkiezingen
Voor de tweede dag kunnen Nederlanders terecht in een stemlokaal om hun stem uit te brengen voor de Tweede Kamerverkiezingen. Dit jaar zijn die stemmogelijkheden uitgebreid, in plaats van een dag zijn er meerdere dagen stemlokalen open, om met name kwetsbaren en mensen uit een risicogroep de mogelijkheid te geven eerder hun stem uit te brengen.
Net als maandag is dinsdag een beperkt aantal lokalen opengesteld, ongeveer 1600. Woensdag gaan er nog eens duizenden extra open. Dan zijn er ruim 8800 plaatsen waar mensen terechtkunnen. De meeste stembureaus zijn geopend tussen 07.30 uur en 21.00 uur.
Kiezers kunnen ook dit jaar weer op stations terecht om hun stem uit te brengen, dinsdag op zes locaties: Utrecht Centraal, Bilthoven, Den Bosch, Hilversum, Leiden Centraal en Schiedam Centrum. Woensdag gaan dan op nog 36 stations stembureaus open. Het stembureau op station Nijmegen opent als eerste om 05.15 uur. Daarna openen vanaf 05.30 uur de stembureaus op station Meppel en Zwijndrecht. Stemmen op het station kan sinds de verkiezingen in 2006.
Voor alle stembureaus in het land gelden dit jaar speciale maatregelen om de kans op besmetting met het coronavirus zo klein mogelijk te houden. Zo worden in het stemlokaal potloden, stemhokjes, tafels, en andere voorwerpen geregeld schoongemaakt. In sommige gemeenten krijgen alle kiezers een eigen rood potlood dat ze daarna mee naar huis mogen nemen. En er zijn ‘kuchschermen’ tussen de kiezers en de leden van de stembureaus.
Stemmen kan met een geldige stempas en een geldig identiteitsbewijs. Een identiteitsbewijs is geldig om mee te stemmen als het op 17 maart 2021 niet langer dan 5 jaar verlopen is. Als iemand in een andere gemeente wil stemmen mag dat, maar wel met een vooraf aangevraagde kiezerspas. (ANP)
00:46: Zorgen bij partijen over problemen met briefstemmen
De verwarring over briefstemmen leidt ook bij politieke partijen tot zorgen. Momenteel wordt nog overlegd wat er moet gebeuren met briefstemmen van 70-plussers die hun stempas of stembiljet in de verkeerde envelop hebben gedaan. Ook zou er onduidelijkheid zijn bij de gemeenten over de instructies van het ministerie van Binnenlandse Zaken. De PvdA eist ‘snel opheldering’ van minister Ollongren, de ChristenUnie noemt de situatie ‘zorgelijk’.
70-plussers konden vorige week hun briefstemmen al op de post doen, en kunnen ze nog tot en met woensdag afleveren bij afgiftepunten van hun gemeente. Maandag werd bij een aantal briefstemmen gecheckt of ze wel goed zijn uitgebracht. Bij ongeveer 7 tot 8 procent lijkt dat niet goed te zijn gegaan. De vraag is nu of al die stemmen ongeldig zijn.
Wat ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers betreft moeten die stemmen gewoon worden geteld. ‘Ik wil dat de minister binnen de grenzen van de wet alles op alles zet om te voorkomen dat kleine vormfouten ervoor zorgen dat stemmen niet meetellen’, zegt hij. ‘Omdat iedere stem telt.’ PvdA-Kamerlid Attje Kuiken noemt het ‘ontzettend kwalijk als er inderdaad zoveel stemmen van 70+ Nederlanders verloren gaan’, zegt zij op Twitter. ‘Er moet snel opheldering komen van de minister hoe dit kan en wat ze eraan gaat doen.’
Ook SP'er Ronald van Raak maakt zich zorgen over de verwarring, en heeft volgens de NOS Kamervragen gesteld. 50PLUS, een van de partijen waar relatief veel 70plussers op stemmen, ‘stelt voor om stembureaumedewerkers een speciale geheimhoudingsverklaring te laten tekenen zodat stemgeheim gewaarborgd is’, zegt lijsttrekker Liane den haan. Zij noemt de situatie ‘schokkend’, en wil dat de stemmen alsnog worden geteld.
Thierry Baudet, die al langer tegenstander is van briefstemmen, ziet vooral zijn gelijk bevestigd. ‘Dat hoongelach toen ik weken geleden al aandacht vroeg voor de gevaren van briefstemmen. Alsmaar dat schaapachtige lachen, het beschuldigen (‘complot!’, ‘wappie!’) van de sukkels die ons land besturen en de media vormen. Ze struikelen van de ene blunder naar de andere!’ Baudet twijfelt al weken hardop of de verkiezingen wel eerlijk zullen verlopen. (ANP)
Plaats als eerste een reactie
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.