Bestuurders moeten rug recht houden

Bestuurders krijgen steeds meer onbehagen rechtstreekser op hun bordje, maar dat betekent niet dat het openbaar bestuur daarom de oren moet laten hangen naar de samenleving. Bestuurders moeten hun publiekrechtelijke bevoegdheden benutten: bevoegdheden om eenzijdig een rechtsverhouding te bepalen.

Minder overeenstemming

‘Als de uitdagingen groter worden doordat de samenleving zelf minder maatschappelijke overeenstemming organiseert, politieke coalities minder echte afspraken maken en burgers hun oordeel over democratie beperken tot de vraag of zij er last van hebben, komt er steeds meer aan op het uitoefenen van publiekrechtelijke bevoegdheden.’

Afvuren van bevelen

Dat betoogde Geerten Boogaard, hoogleraar decentrale overheden (Thorbecke Leerstoel) aan de Universiteit Leiden donderdag op het evenement Kompas ‘Besturen in tijden van onbehagen’ van Binnenlands Bestuur en het ministerie van Binnenlandse Zaken. ‘Iedereen weet natuurlijk dat goed besturen niet bestaat uit het eenzijdig vanuit het stadhuis op de samenleving afvuren van bevelen. Maar andersom is het ook waar dat besturen meer is dan cocreatie of klassieke inspraakavonden aflopen.’ 

Bestuurder met botten

Burgers rekenen op bestuurders die hun bevoegdheden gebruiken om zo het algemeen belang te dienen ‘in plaats van potentiële bezwaarmakers afkopen om zo draagvlak te suggereren’. Boogaard noemt die bevoegdheden de botten van het openbaar bestuur. ‘Een bestuurder met alleen maar botten is een levenloos skelet. Maar een bestuurder zonder botten is een kwal op het strand.’ Bestuurders moeten er tegelijkertijd voor waken geen misbruik van die bevoegdheden te maken. ‘Oefen gewoon bevoegdheden uit en leg inhoudelijk uit waarom je dat doet.’

Keuze

Daarmee refereert Boogaard ook aan de democratische verantwoording. Bestuurders moeten amateurpolitici niet omverblazen door hun eigen professionalisering. ‘Echte democratische verantwoording vereist dat een bestuurder zichtbaar maakt waar de keuze zit.’ Te vaak verantwoorden wethouder zich meer ambtelijk-professioneel verantwoorden dan politiek-inhoudelijk. ‘Dat is jammer voor de democratie, want dan valt er ook niets meer te kiezen.’