‘Transformatie omroepen moet van onderaf’

Het rijk loopt met de wijze waarop zij de transformatie van lokale omroepen vormgeeft het risico dat lokale vrijwilligers afhaken. Dat zeggen commissieleden van de VNG en de werkgroep Netwerk Democratie in Actie. Eerder schreef de VNG in een brief aan de staatssecretaris dat de plannen averechts zullen werken en de relatie tussen de gemeente en de omroepen zal doen verwateren.

Stelselwijziging

Sinds enkele jaren is bekend dat het kabinet van het huidige systeem met een lokale omroep per gemeente wil gaan naar een regionaal stelsel met 80 streekomroepen. De financiering van die omroepen verloopt nu via gemeenten. Lokale overheden krijgen voor de financiering van hun omroep een bedrag, en hebben een zorgplicht. Het kabinet is voornemens de Mediawet zo aan te passen dat het geld rechtstreeks vanuit de landelijke overheid komt.

Averechts

De ingangsdatum van het nieuwe stelsel is inmiddels verschoven naar 2027. De VNG gaf recentelijk een webinar, onder leiding van Arie Slob, waarin zij stilstond bij de wijzigingen. Volgens de VNG vullen gemeenten vaak zelf de begroting van de omroepen aan, nog bovenop de gelden die zij vanuit het gemeentefonds krijgen. Daarom kan de beoogde wijziging juist een negatief effect hebben, aldus de VNG in een brief enkele maanden terug al.

Onafhankelijkheid

De zorgen zijn er nog steeds. Hendrie van Assem, raadslid in Woerden en actief binnen de commissie Raadsleden & Griffiers van de VNG is niet enthousiast over het feit dat de band tussen de gemeenten en de omroepen wordt doorgesneden. Hij wijst op onderzoeken van het Commissariaat van de Media waaruit zou blijken dat de er bijvoorbeeld geen sprake is van een gebrek aan onafhankelijkheid. De NVJ gaf eerder aan wel sterk voorstander te zijn van het veranderen van de financieringssystematiek.

Lokaal draagvlak

Ook brengen Van Assem en burgemeester Egbert Lichtenberg, burgemeester van Altena en tevens actief binnen de VNG, in een recente video van het Netwerk Democratie in Actie nieuwe kritiekpunten naar voren. Zo vrezen zij dat de nieuwe streekindeling gevolgen gaat hebben voor het draagvlak dat er is binnen de omroepen. Veel van hen zijn (deels) afhankelijk van vrijwilligers voor de uitvoering van hun mediataken.   

Van onderaf

Als zij plots worden geconfronteerd met het feit dat ze een nieuwe regio moeten gaan bedienen, en komen te werken in een totaal andere organisatie, kan dit best gevolgen hebben voor het draagvlak. Daarom zou het volgens Lichtenberg beter zijn dat de transitie van onderaf komt. Daarvoor is de betrokkenheid van gemeenten volgens hem van groot belang. Maar die band komt met de stelselwijziging te vervallen.