Kritiek op privacy Dodenherdenking, AP zwijgt

Wie op 4 mei op de Dam de Nationale Dodenherdenking wil bijwonen, moet daarvoor dit jaar een reservering maken via een ticketplatform. Dat maakte het Nationaal Comité 4 en 5 mei vandaag bekend. Privacy First is kritisch over het verzamelen van persoonsgegevens door het Comité. Hoewel er allerlei veiligheidsmaatregelen worden genomen, heeft de keuze voor een reserveringssysteem daar volgens burgemeester Femke Halsema niets mee te maken.

Plekje

Volgens het Comité is besloten te werken met een aanmeldsysteem, naar aanleiding van ‘vragen van mensen die willen weten hoe ze zich kunnen verzekeren van een plekje’. De maatregel komt nadat eerder al bekend werd dat vanwege de veiligheid extra maatregelen worden genomen in samenwerking met de Amsterdamse driehoek en de NCTV. Zo worden aanwezigen gefouilleerd en mogen in plaats van 20.000 maximaal 10.000 mensen aanwezig zijn.

Anonimiteit

Wie een kaartje wil bemachtigen, moet zijn voor- en achternaam en e-mailadres achterlaten. Vincent Böhre, directeur-jurist bij Privacy First, levert felle kritiek op de maatregel. Dat die zou zijn ingevoerd om mensen te verzekeren van een plek op de Dam, noemt hij ‘een voorwendsel’. Volgens Böhre heeft de maatregel te maken met angst voor rellen en andere problemen, door de toegenomen spanningen rondom Israël en Palestina. Dat mensen zich moeten registreren om de Nationale Dodenherdenking bij te wonen, noemt hij ironisch. ‘Het Comité heeft de anonimiteit van burgers te respecteren. Juist in de Tweede Wereldoorlog is gebleken hoe belangrijk het is om anoniem te kunnen zijn in de openbare ruimte’.

Een woordvoerder van burgemeester Halsema ontkent dat de invoering van een reserveringssysteem met naamregistratie te maken zou hebben met veiligheidsoverwegingen. Wel is de keuze voor registratie volgens haar afgestemd binnen de ‘Amsterdamse driehoek’ en geeft de burgemeester aan ‘grote waarde te hechten aan een waardige, beheerste en veilige herdenking’.

Veiligheid

Böhre benadrukt dat niet duidelijk is waarom het überhaupt nodig is om de namen van aanwezigen te verzamelen. Daarnaast ziet hij meerdere risico’s aan het gebruikte systeem. De persoonsgegevens die het Comité van mensen die zich registreren verzamelt, moeten volgens hem ‘extreem goed beveiligd worden’. Naast de namen en e-mailadressen, zegt een reservering ook iets over iemands locatie op een bepaald moment. Dat is nuttige informatie voor inbrekers en andere kwaadwillenden, die goed beschermd moet worden.

Daar komt bij dat het iets over iemand zegt als diegene de herdenking bijwoont, zegt Böhre. ‘Bijvoorbeeld over iemands familiegeschiedenis.’ De tickets worden aangeboden via een platform van een Engelse multinational. Of dit een veilig platform is, dat gegevens beschermt tegen datalekken, is onduidelijk. Volgens de woordvoerder van burgemeester Halsema is er vanwege de korte termijn waarop de reserveringen georganiseerd moesten worden, gekozen voor ‘een bestaand systeem’ en worden de gegevens niet ‘gescreend of gedeeld met de politie of gemeente’.

Het privacybeleid van het Comité laat de mogelijkheid open dat gegevens worden gedeeld met derden, bijvoorbeeld ‘als dat nodig is om onze werkzaamheden te kunnen uitvoeren’ of in het ‘algemeen belang’. Gegevens kunnen zo bij de politie of de NCTV terechtkomen, bevestigt Böhre. Hoelang het Comité na de herdenking op de Dam nog de gegevens van aanwezigen bewaart, is onbekend.

Geen reactie

De Autoriteit Persoonsgegevens weigert ook na herhaald vragen antwoord te geven op concrete vragen van Binnenlands Bestuur over het verzamelen van persoonsgegevens, mogelijke tekortkomingen in het privacybeleid van het Comité en het delen van persoonsgegevens met de politie. Een woordvoerder van de toezichthouder meldt dat de AP geen contact heeft gehad met de gemeente of het Comité.

De burgemeester kan op grond van de APV maatregelen nemen ter bescherming van de openbare orde, zegt de woordvoerder. Dit is niet gebeurd, maar toch ‘kunnen we ons in dat verband iets voorstellen bij het besluit van het Nationaal Comité 4 en 5 mei om in die situatie te werken met reserveringen om deelname voor mensen te kunnen garanderen’. Wel ‘gaat de AP ervan uit’ dat het Comité en de gemeente ‘bij de registratie en uitwisseling van gegevens de voorschriften van de AVG en de Wet politiegegevens volgen’. Op de vraag of dit daadwerkelijk zo is, weigert de AP te reageren.

Uitverkocht

Ondanks de kritiek van Privacy First, is de belangstelling voor de kaartjes groot. Rond het middaguur was bijna de helft van de 10.000 tickets geboekt. Inmiddels zijn twee van de drie toegangslocaties uitverkocht. Wie liever anoniem blijft, kan in andere gemeenten een plechtigheid bijwonen. De situatie rondom de Nationale Dodenherdenking in Amsterdam is uitzonderlijk, de meeste andere gemeenten geven aan geen extra maatregelen te nemen.