Omgevingsvisie biedt gemeenten samenhang en richting

Nieuwe tool duurzame ontwikkeling fysieke leefomgeving

Als alles volgens plan verloopt, is 2019 het jaar van de nieuwe Omgevingswet. Belangrijke component hierin is de omgevingsvisie, waarmee gemeenten zorgen voor een duurzame ontwikkeling van hun fysieke leefomgeving. Veel gemeenten zien nu al het nut van zo’n visie, die ruimtelijke, economische en sociale en duurzame elementen bevat.

Waarom een Omgevingswet en -visie?
De Omgevingswet en -visie in wording moeten de huidige wetgeving en structuurvisie vervangen, omdat die teveel draaien om regels en zekerheden. Daardoor kunnen gemeenten bij hun ruimtelijke uitdagingen onvoldoende aan de slag met duurzame ontwikkeling. Ook samenhang tussen ruimtelijke, economische en arbeidsmarktaspecten, regionaal maatwerk en stakeholdersbelangen komen in het gedrang. Met de nieuwe wet en visie komt die ruimte er wel. Omdat de vorm vrij is, kan elke gemeente de omgevingsvisie toesnijden op de eigen ambities, tijdshorizon en thematiek.

Wat zijn de precieze voordelen?
Dankzij de omgevingsvisie boeken gemeenten vooruitgang op meerdere vlakken. Zij creëren hiermee:

• een stevige basis voor hun omgevingsplannen en -programma’s;
• één integrale en samenhangende kijk op de fysieke leefomgeving, die alle huidige beleid rondom ruimte, economie, duurzaamheid en arbeidsmarkt bundelt;
• een nieuwe manier om gebiedsontwikkeling op te zetten, met en voor alle betrokkenen;
• de mogelijkheid om samen met stakeholders (zoals bedrijven, kennisinstellingen en burgers) omgevingsplannen te co-creëren en co-realiseren;
• effectievere besluitvorming door die participatie.

Hoe ontwikkel je de omgevingsvisie op de juiste wijze?
Samen met hun stakeholders zijn gemeenten verantwoordelijk voor een goede procesgang naar hun nieuwe visie. Een aantal uitgangspunten helpt daarbij:

• Pak de rol van procesmanager op, door kaders te stellen en te regisseren. Betrek gemeenteraad en college frequent hierbij. Maak deze politiek-bestuurlijke inbreng ook helder richting je stakeholders, om teleurstellingen te voorkomen.
• Vind de balans tussen ‘beheersen’ en ‘laten ontstaan’. Waarbij zowel bestuur en raad als stakeholders ertoe doen.
• Breng inspiratie, energie en creativiteit in. Organiseer hiervoor écht tweerichtingsverkeer met je stakeholders en zorg voor verdieping. Zet daarbij open, participatieve en interactieve werkvormen in.
• Bied ruimte aan initiatieven en genereer mede-eigenaarschap. Doe dit vanuit heldere doelen en kaders.

En wanneer staat de inhoud als een huis?
In haar omgevingsvisie presenteert de gemeente de hoofdlijnen van een voorgenomen gebiedsontwikkeling: gebruik, beheer, bescherming en behoud van het grondgebied, en de rode draad van het integraal beleid hiervoor. Een paar handvatten voor een sterke inhoud:

• Denk breed en integraal, en niet vanuit de bestaande sectorplannen of beleidsdomeinen.
• Beperk je tot kaders en randvoorwaarden, waarbinnen stakeholders inhoud kunnen geven. Zo benut je ieders denk- en slagkracht optimaal.
• Neem alle input serieus en verwerk die in je omgevingsvisie. Hiermee voorkom je afhakers.
• Sluit aan bij de omgevingsvisies van buurgemeenten en de provincie. Gemeentelijke gebiedsontwikkeling kun je tenslotte niet los zien van het omliggende gebied.

Om de omgevingsvisie vervolgens duurzaam te laten slagen, is het belangrijk deze continu te actualiseren en daarbij belanghebbenden te blijven betrekken. Veranker de verdere uitwerking van de visie in zowel de gemeentelijke als de stakeholderorganisatie. Zorg ook hierbij voor de juiste binding en participatie, zodat iedereen zijn verantwoordelijkheid pakt.

Welke bijdrage kan KplusV leveren?
Wij beseffen dat het opstellen van een omgevingsvisie nog redelijk onontgonnen terrein is voor gemeenten. Maar het resultaat kan van grote toegevoegde waarde zijn; voor jou als gemeente én voor de samenleving. Daarom begeleiden we je graag in deze inspirerende tocht naar je eigen omgevingsvisie. Als geen ander kennen we de wereld van de overheid en de uitdagingen van de verschillende stakeholders. Die brengen we tijdens het omgevingsvisietraject in jouw gemeente bij elkaar.

Interesse gewekt? Neem dan eens contact op met onze adviseur Eric Copius Peereboom.