Impactanalyses bieden houvast in roerige tijden

Impactanalyses corona geven gemeenten houvast, stellen Den Haag en Oosterhout. Beide gemeenten hebben impactanalyses gemaakt, ieder op hun eigen manier. ‘Veel is nog onzeker, maar je hebt wel een richting waarop je kunt koersen. En waar je beleid op kunt voeren.’

Inschatting

De intelligente lockdown was nog geen twee weken van kracht of Den Haag ging aan de slag met een financiële en met een maatschappelijk impactanalyse. Waar Den Haag de analyse zelf maakte, koos Oosterhout voor een interactief proces met partners uit de stad, gecombineerd met allerhande data over bijvoorbeeld werkloosheidscijfers en de situatie bij sportverenigingen en bedrijven. Den Haag liet voor haar maatschappelijke analyse ook ruim 1.600 inwoners enquêteren. ‘We zagen al direct aankomen dat de coronacrisis en de lockdown de gemeente erg zou gaan raken. Vrij snel hebben we toen gezegd: laten we de impact daarvan, zowel financieel als maatschappelijk, proberen in te schatten’, vertelt Ward van Miltenburg, directeur financiën van de gemeente Den Haag.

Alomvattend

Den Haag is voor beide impactanalyses uitgegaan van scenario drie van het Centraal Planbureau (CPB). Dat scenario gaat ervan uit dat de coronacrisis zes maanden aanhoudt en tot een diepe recessie leidt die vier kwartalen duur. Voor de financiële impactanalyse werden collega’s vanuit alle diensten ingeschakeld. Zij namen elk programmaonderdeel van de begroting nauwgezet door en schatten in wat de financiële gevolgen van de coronacrisis zijn. En waarop die schatting was gebaseerd. ‘Wat ik het meest opvallende vind, is dat het zo alomvattend is. Het raakt alles. Of het nu gaat om de zorg − de omzetgarantie voor zorgaanbieders of de GGD −, het sluiten van sportaccommodaties, aanpassingen in de openbare ruimte, daklozen, noem maar op. Het raakt de hele begroting en dat hebben we nog nooit gezien’, aldus Van Miltenburg.

Onzeker

Alles bij elkaar opgeteld kost ‘corona’ Den Haag dit jaar tussen de 81,6 miljoen euro en 130 miljoen euro. ‘Dat geeft ook wel aan hoe onzeker het is’, aldus Van Miltenburg. ‘Het zijn grote marges, maar grosso modo betekent dat toch dat je in een minimumvariant zeker voor 80 en misschien wel 130 miljoen aan de lat staat of komt te staan. Dat is belangrijk om te weten, want we zitten nu midden in de begrotingsvoorbereiding. Je wilt dan wel weten waarmee je als stad rekening moet houden. Je kunt er dan ook een buffer voor bouwen, hetgeen niet lukt als je helemaal niets weet. Veel is nog onzeker, maar je hebt wel een richting waarop je kunt koersen. En waar je beleid op kunt voeren.’ Die buffer is bedoeld voor kosten die direct te maken hebben met de coronacrisis en de lockdown.

Coronabuffer

Oosterhout is nu een speciale coronabuffer aan het bouwen, vertellen de wethouders Robin van der Helm (economische zaken, jeugd, VVD) en Clèmens Piena (sociaal domein, Gemeentebelangen); de bestuurlijke kartrekkers van de Oosterhoutse impactanalyse. Het college wil aan de gemeenteraad voorstellen om het overschot op de jaarrekening 2019 van ettelijke miljoenen euro’s in die coronabuffer te stoppen. ‘Dat geld is bedoeld om de eerste impact van corona op te vangen. Het geeft ons enige ademruimte’, aldus Van der Helm.

Interactief proces

Oosterhout doorliep voor haar Corona Impact Analyse (CIA) een interactief proces met de stad. Er werden vanaf begin mei tot medio juni negentien gesprekken georganiseerd waaraan ruim 130 extern deskundigen, ondernemers, verenigingen en organisaties hebben deelgenomen. Daarnaast werd een enquête uitgezet onder ondernemers en sportverenigingen, waarin hen naar de verwachte effecten van de coronacrisis werden gevraagd. Medio juni werd de eerste CIA opgeleverd.

Eyeopener

Een van de opvallende uitkomsten van de impactanalyse is dat jongeren tussen wal en schip vallen. ‘Dat was een rode draad in bijna alle gesprekken, of het nu ging over evenementen, woningbouw of arbeidsmarkt’, vertelt Van der Helm. ‘Bijbaantjes komen te vervallen, studie loopt vertraging op, stageplaatsen komen in het gedrang. En ook evenementen waar veel jongeren op af komen gaan niet door. Op alle fronten wordt de jeugd het hardst geraakt. Dat was voor ons wel een eyeopener.’

Bijsturen

Op basis van de impactanalyse wil Oosterhout beleidsvoornemens versnellen én vertragen. De resultaten van de Haagse financiële analyse zijn een bijlage bij de voorjaarsnota en worden nu betrokken bij de besluitvormig over de begroting. Die van de maatschappelijke impactanalyse worden betrokken bij het bijsturen op beleid en de maatregelen die de stad nu neemt. Een financiële vertaalslag van de Oosterhoutse CIA komt na de zomer in de begroting terecht.

Eerste stap

Voor zowel Den Haag als Oosterhout zijn impactanalyses niet de laatste die het licht zullen zien. ‘In het najaar actualiseren we de huidige cijfers’, aldus Van Miltenburg. Ook de Haagse maatschappelijke impactanalyse wordt herhaald. De volgende is voorzien in september. Oosterhout is inmiddels bezig met de voorbereiding van de tweede impactanalyse. ‘Dit is een eerste stap. We gaan dit herhalen’, stelt Piena. Van der Helm: ‘Dit is geen eenmalig kunstje. Het is echt een doorlopend proces waarin we op dezelfde interactieve werkwijze naar de toekomst zullen kijken.’

Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur nr. 14 van deze week (gratis inlog)