‘Ik speel geen toneelstukjes’

Klaas Agricola boert goed in Dantumadiel

De burgemeester van Buenos Aires staat op de nominatie om uitgeroepen te worden tot ‘s werelds beste burgemeester, net als die van Washington, Manchester, Melbourne en Delhi (19 miljoen inwoners). En… die van Dantumadiel (19.000 inwoners). ‘Ik neem het met een glimlach. Ik ga mij ook niet op mijn borst kloppen. Dat hoort niet bij mij en niet bij Fryslân’, zegt burgemeester Klaas Agricola in het gemeentehuis in Damwâld. Maar wat zou het leuk zijn als de City Mayors Foundation in Londen medio juni de burgemeester van Dantumadiel uitroept tot ‘s werelds beste van 2021.

Het avontuur van de bedaarde Fries begint op 15 oktober als Rob Hoogland hem in een column in De Telegraaf de hemel in prijst. ‘Hij is een voorbeeld voor zijn burgers.’ Of de lezers de nominatie van Klaas Agricola (61) voor ‘s werelds beste burgemeester willen ondersteunen. ‘Een goede vriend belde mij: “Klaas, je staat in De Telegraaf. Je bent genomineerd voor de beste burgemeester van de wereld.” Ik ben op de fiets gestapt en heb de krant gehaald’, zegt Agricola. ‘Ik vond het een verrassend en sympathiek initiatief, maar ik nam mij wel voor om geen campagne te voeren.’ Campagne of niet, de nominaties stromen binnen op worldmayor.com en in februari van dit jaar belandt Agricola met 31 collega’s op de shortlist (de burgemeesters van Arnhem en Rotterdam staan er ook op).

Klaas Agricola is de beste burgemeester omdat hij niet tot een politieke partij behoort en daardoor burgemeester is voor alle dorpen in de gemeente, ongeacht de achtergrond, schrijft Lucille H.T.V in haar steunbetuiging op worldmayor.com. ‘Ik zeg altijd: ik ben van niemand en voor iedereen’, reageert Agricola. ‘Omdat ik partijloos ben, staat er achter mijn naam nooit een politieke partij. Als mijn collega’s in de krant komen, dan staat erbij tot welke bloedgroep ze behoren. Dat heb ik niet en daar ben ik erg blij om.

Het kan namelijk zo zijn dat een fractie in de gemeenteraad met dezelfde bloedgroep denkt: hij is van ons. Ze kunnen dingen van je verwachten die je niet wilt of kunt waarmaken. Je moet als burgemeester onafhankelijk, integer en objectief zijn. Niemand weet waar ik op stem. Ja, toen ik in Dalfsen woonde stemde ik op Gemeentebelangen. Ik stem volgende week, zeker als burgemeester heb je daarin een voorbeeldfunctie, maar ik zal nooit zeggen op welke partij. Doe je dat wel, dan zeggen mensen toch: “Oh, maar hij is een VVD’er of een CDA’er.”’

Naar de kerk
Klaas Agricola is zeven jaar wethouder in het Overijsselse Dalfsen als hij in 2017 in de gaten krijgt dat het burgemeesterschap van Dantumadiel vrijkomt. Agricola: ‘Ik had een geweldige tijd als wethouder in Dalfsen, maar twee perioden is mooi. Dan heeft een gemeente behoefte aan een nieuw gezicht. Wat wilde ik nog doen? Mijn vrouw en ik zijn allebei geboren Friezen; onze familie woont hier. Als ik toch eens in een kleine Friese gemeente burgemeester zou kunnen worden. Maar ja, de schaalvergroting was hier erg bezig.

En toen kwam dus het burgemeesterschap van Dantumadiel vrij. Ik wist dat Dantumadiel ambtelijk was gefuseerd met Dongeradiel, Ferwerderadiel en Kollumerland, maar dat ze niet bestuurlijk wilde fuseren met de buren die opgingen in Noard east- Fryslân. Ik was er nog nooit geweest. Ik kom uit Roodhuis bij Bolsward en in het noordoosten van de provincie kwamen we niet. We zijn ernaartoe gegaan en hebben er een dag rondgefietst. Prachtig.’

Een partijloze burgemeesterskandidaat meldt zich bij de vertrouwenscommissie. ‘“Van welke partij wordt u lid als u burgemeester van Dantumadiel wordt?”, vroegen ze. “Van geen enkele partij.” “Waarom niet?” “Zonder politieke partij achter mij kan ik het best iedereens burgemeester zijn”, antwoordde ik.’

Katholiek
Niet alleen Damwâld is verrast, ook voor de Dokkumer Courant is zijn komst een belevenis. Agricola: ‘Een partijloze burgemeester, en ook nog eens katholiek! Dantumadiel is een uitloper van de Biblebelt. Driezum en Wouterswoude zijn reformatorische enclaves in Fryslân. Wat doe ik? Op zondag ga ik regelmatig naar de kerk om mee te maken hoe het evangelie er wordt verkondigd. Ik ga achter in de kerk zitten, maar mensen zien je. “Burgemeester, u bent toch rooms, wat doet u dan in onze kerk?” Ik mag rooms zijn, ik ben er wel voor iedereen.’

Niet zo vreemd dus dat Dick S. en Agnes L. op worldmayor.com schrijven dat Klaas Agricola ook altijd thuis geeft. ‘Je kunt Klaas altijd bereiken. Als hij thuis is, doet hij open, ook ‘s avonds en in het weekeinde. Hij luistert, verbindt en lost op’, schrijven ze. ‘Als mensen voor de deur staan, komen ze binnen, natuurlijk. En dan neem ik de tijd’, zegt de burgemeester. ‘Op de fiets word ik aangehouden of ik stop en ga bij mensen naar binnen. In de krant stond laatst dat iedereen welkom is in het Thomashuis voor mensen met een verstandelijke handicap, hier in Damwâld. Dus ik ben langsgefietst.

“Wat leuk dat u langskomt!”, hoor je dan. Dat verwachten mensen gek genoeg niet. De burgemeester komt alleen als er iets te vieren is of er als iets ergs is gebeurd.’ In een van de dorpen woont een bijzondere man. Ik ben zijn erf op gefietst. “Ik wil toch even bij je kijken.” Hij was verbaasd. “U hier? Er is hier nog nooit een burgemeester geweest. Ze praten altijd over mij, maar nooit met mij.” Onlangs speelde er een kwestie, en toen heb ik hem gebeld. We hebben een goed en open gesprek gehad en we hebben het probleem opgelost. Een zaak die al veertig jaar speelt. Weet je wat het is? Het leven draait om de drie A’s: aandacht, aandacht, aandacht. Geen gespeelde aandacht, hè? Ik ben wie ik ben en speel geen toneelstukjes.’

Waardering
Die houding kan op waardering rekenen in de Friese gemeente. In het dorp De Westereen schrijft Titia van der H. op worldmayor.com dat Agricola ‘vriendelijk, kalm en genereus is. Een echte burgervader die Fries spreekt.’ ‘Nergens wordt zoveel Fries gesproken als in Dantumadiel. De raadsvergaderingen zijn hier ook in het Fries’, zegt Agricola. En dat is geen enkele moeite voor de geboren Fries. ‘We hebben 25 jaar in Dalfsen gewoond, maar mijn vrouw en ik spraken er thuis altijd Fries. Men hecht hier erg aan de Friese taal. Als je bij mensen thuiskomt en je spreekt Fries, dan is er meteen een klik. De taal brengt je heel dicht bij de mensen.’

Een Fries sprekende burgemeester en ook nog een boerenzoon, dan kun je geen kwaad doen op worldmayor.com. ‘Klaas Agricola staat met beide benen op de grond en weet als boerenzoon hoe hij leiding moet geven door de dienen’, schrijft Jeannette G. S op worldmayor.com. ‘Ik ben een boerenzoon en daar ben ik trots op. Agricola is niet voor niets boer in het Latijn’, zegt de burgemeester. ‘Ik heb op de boerderij geleerd om mijn handen uit de mouwen te steken. Van kleins af aan werkten we mee.

Toen ik op de middelbare school zat, hielp ik ‘s ochtends en ‘s avonds de koeien melken. Ook als ik zaterdagnacht heel laat thuis was gekomen, stond mijn vader om zes uur beneden aan de trap. Dan wist je wel hoe laat het was. Mijn vader begon als pachtboer en stopte als eigenaar van een boerderij met vijftig hectare grond. Hij was een werker en hij had doelen. Niet zeuren en eerlijk blijven.’ Een man een man, een woord een woord was Agricola’s credo al in de zuivelindustrie (‘in de tien jaar dat ik bij de zuivelfabriek in Dalfsen werkte, heb ik zonder een letter op papier te zetten 100 miljoen liter melk kunnen acquireren’) en zo werkt het ook in Dantumadiel. Miny S. N. schrijft op worldmayor.com: ‘Hij is selfmade en runt in Dantumadiel de boel met MAAR TWEE AMBTENAREN.’

Commissaris van de koning Brok zei niet voor niets tijdens Agricola’s installatie: ‘Dantumadiel kriget in partijloze boargemaster mei in ûnkonfessjoniele konstruksje.’ De burgemeester: ‘Er staan hier twee ambtenaren op de loonlijst: de griffier en de gemeentesecretaris. De ambtelijke organisatie huren we in bij de gemeente Noardeast-Fryslân.’

Niet gewend
Burgemeester Muriel Bowser van Washington DC, ook de shortlist, heeft 7.780 ambtenaren en de burgemeester van Dantumadiel FR heeft er twee. Verschil moet er zijn. Burgemeester Klaas Agricola: ‘Het is alleen maar gek omdat onze constructie heel bijzonder is. Je bent het niet gewend. Verschillende gemeenten hebben een gezamenlijke ambtelijke organisatie. Wij hebben het ambtelijke werk uitbesteed aan Noardeast. Zolang zij de dingen uitvoeren zoals afgesproken en het gaat goed, dan is er toch geen probleem?’ Is niet het probleem dat de ambtelijke organisatie van Noardeast-Fryslân Dantumadiel ‘erbij doet?’

Agricola: ‘Eén ambtelijke organisatie moet twee ambitieuze colleges bedienen. Hoe organiseer je dat? Wij willen wat en Noardeast-Fryslân wil wat. Loyaliteit speelt dan zeker een rol, net als de verstandhouding tussen de colleges. We hebben pittige discussies, maar de persoonlijke verhoudingen zijn gelukkig goed. Je moet alles op alles zetten om dat zo te houden. Zonder gunfactor over en weer komt deze constructie onder druk te staan.’ En het mag wat kosten: drie wethouders, een griffer, een secretaris, een burgemeester en een gemeentehuis. Agricola: ‘Dat valt wel mee. Als Dantumadiel opgaat in een andere gemeente komen de mensen in een hogere salarisschaal. De burgemeester gaat meer verdienen, de wethouders gaan meer verdienen, de ambtelijke organisatie. Laat het twee ton meer kosten. Dat weegt ruimschoots op tegen de kwaliteit van een kleine gemeente.’

Door niet op te gaan in Noardeast-Fryslân en klein te blijven, koos Dantumadiel een paar jaar geleden voor haar bevolking, gelooft Klaas Agricola, ‘en daarom wilde ik hier burgemeester worden.’ ‘In een gemeente met 19.000 inwoners sta je dichter op de samenleving. In een grote gemeente krijgt een burger bij wijze van spreken de burgemeester of wethouder niet eens te spreken. In een grote gemeente bestuurt een wethouder vooral op hoofdlijnen, de wethouders zitten er hier veel korter op en kunnen maatwerk leveren. Dat kan alleen in een kleine gemeente. Ik heb veel respect voor Halsema, Aboutaleb, Buma, noem ze maar op, maar ik zou voor geen prijs willen ruilen. Ik zou mij niet thuis voelen in een grote gemeente. Ik moet niet de hele dag binnen zitten en vergaderen. Ik moet eropuit. Niet op afspraak, maar gewoon op de fiets ergens naartoe waar ik niet word verwacht.’

CV
Klaas Agricola (Roodhuis, 1960) werkte na een agrarische opleiding van 1981 tot 1990 bij Nestlé als productenbereider in Sneek en als melkwinningsadviseur in Scharsterbrug. Van 1990 tot 2000 was hij hoofd buitendienst bij Wessanen van de zuivelfabriek in Dalfsen. Van 2000 tot 2006 was Agricola regiomanager bij het COKZ in Leusden en van 2006 tot 2010 regiomanager bij AB Oost in Dronten. Voor Gemeentebelangen Dalfsen kwam Klaas Agricola in 2007 tussentijds in de gemeenteraad van Dalfsen. In 2010 werd hij daar wethouder. Op 1 december 2017 werd Agricola burgemeester van de gemeente Dantumadiel.