Burgemeesters: kabinet creëert te weinig draagvlak

Burgemeesters vinden dat het kabinet te weinig doet aan het bevorderen van draagvlak voor de opvang van asielzoekers. Zelf haalt bijna driekwart van hen daarvoor naar eigen zeggen wel alles uit de kast.

Dat blijkt uit een peiling van Binnenlands Bestuur onder 75 burgemeesters. Drie van de vier burgemeesters vinden overigens dat er bij hun inwoners voldoende draagvlak is voor de opvang van asielzoekers. ‘Tegenstanders laten zich eenvoudig vinden; medestanders zijn minder uitgesproken’, antwoordt iemand. Voor de meeste burgemeesters is een gebrek aan draagvlak overigens geen reden asielzoekers te weigeren. Ze wijzen op hun bestuurlijke verantwoordelijkheid voor een probleem dat de grenzen van hun gemeente overstijgt. ‘Politiek is niet voor bange mensen. Anders regeren de opiniepeilers.’

Oplopende spanningen
De meeste burgemeesters verwachten geen forse integratieproblemen en evenmin sterk toenemende polarisatie tussen bevolkingsgroepen, maar daar moeten ze wel wat voor doen. Geen communicatiemiddel blijft onbenut om de bevolking te informeren. Via columns, open brieven en sociale media proberen burgemeesters de geesten rijp te maken voor de opvang van vluchtelingen. Sommigen gaan langs bij instellingen, omwonenden en andere betrokkenen. Gebruikelijk zijn speciale bijeenkomsten waar inwoners met het gemeentebestuur van gedachten kunnen wisselen. Bekend zijn de voorbeelden waar het protest uit de hand liep, zoals Steenbergen. Sindsdien doen burgemeesters extra hun best oplopende spanningen in de kiem te smoren. Eén burgemeester deed dat bijvoorbeeld door elke bezoeker een hand te geven en in de ogen te kijken: ‘Dat heeft beslist de-escalerend gewerkt.’

Bijna één op de tien burgemeesters is bedreigd vanwege zijn inspanningen voor asielzoekers, vooral via sociale media. Via dat kanaal komt ruim 80 procent van de bedreigingen tot hen. Het bedreigen van bestuurders heeft volgens veel burgemeesters invloed op de politieke besluitvorming.

De burgemeesters vinden wel dat het kabinet voldoende opkomt voor bedreigde bestuurders. Bedreigde burgemeesters doen zelden aangifte, bijvoorbeeld omdat ze denken dat de feiten niet ernstig genoeg zijn voor vervolging. Maar de helft vindt de bedreigingen toch wel min of meer beangstigend. Van de bedreigde burgemeesters, laat twee op de tien zich inmiddels beveiligen.

De meeste burgemeesters ervaren in hun gemeente voor het overige weinig of geen overlast, noch van asielzoekers, noch van mensen die tegen hun komst zijn. Ze hebben dan ook nauwelijks problemen gehad met de handhaving van de openbare orde. Er is doorgaans voldoende politiecapaciteit en zo nodig worden aanvullend particuliere beveiligers ingeschakeld. Van een noodverordening of samenscholingsverbod is slechts sporadisch gebruikgemaakt. Uit de enquête blijkt verder dat de meeste burgemeesters (75 procent) niet te spreken zijn over de financiële steun van het rijk richting gemeenten aangaande de opvang van asielzoekers. Daarover hebben kabinet en gemeenten inmiddels een bestuursakkoord afgesloten.

Verantwoording:
De vragen zijn middels een enquête voorgelegd aan alle Nederlandse burgemeesters in de periode 10 tot 19 november. De respons is bijna 20 procent – 75 van de 393 burgemeesters.

Lees meer in Binnenlands Bestuur nr. 24 van deze week (inlog) en bekijk de uitzending van EenVandaag.