‘Gemeente kan niet meer regisseren’
De formule van de gemeente die als een soort regisseur maatschappelijke problemen te lijf gaat is uitgewerkt, is de stelling op een werkconferentie volgende week. Deskundigen pleiten voor een minder dirigistische aanpak.
De tijd dat de gemeente maatschappelijke problemen moet oplossen door als een soort regisseur maatschappelijke organisaties uit te dagen tot het door de gemeente gewenste gedrag, lijkt voorbij. Dat constateren Gerard-Jan Brummer van de Bestuursacademie Zuid Nederland en organisatieadviseur Jan Tops. Brummer en Tops maken deel uit van een werkgroep die vrijdag 20 maart een werkconferentie houdt over het concept van de dirigerende gemeente. De Tilburgse burgemeester Ruud Vreeman is gastspreker.
‘De formule van de regisserende gemeente is uitgewerkt’, zegt Brummer. ‘Wij zijn voorstander van het concept van de gemeente als dirigent’, zegt organisatieadviseur Jan Tops. ‘Een dirigent is veel meer dan een regisseur bezig met het ontwikkelen en ruimte geven aan het talent van mensen. De regisseur zegt wat acteurs moeten doen, een dirigent kijkt veel meer naar wat mensen kunnen.’
De regisserende gemeente werd populair na de verzelfstandiging van gemeentelijke taken. Gemeenten kwamen voor de vraag te staan hoe maatschappelijke problemen op te lossen, terwijl zij op terreinen als volkshuisvesting, onderwijs, welzijn en vervoer niet meer de baas waren doordat genoemde terreinen niet meer op het gemeentehuis werden bestierd. De VNG-commissie-Bovens (2006) brak een lans voor ‘bindend besturen’.
Gemeenten zouden corporaties, schoolbesturen, welzijnsinstellingen en vervoerbedrijven moeten prikkelen tot het door de gemeente gewenste beleid. Om deze complexe klus te klaren, pleitte Bovens voor meer bestuurlijke regie op de uitvoering van gemeentelijke taken. Het concept van de gemeente als regissseur is sindsdien populair. Er werd een speciale stichting opgericht, onder huidig voorzitterschap van korpschef Berndsen van de politieregio Friesland. De gemeente wordt in dit model vergeleken met een regisseur uit de wereld van toneel en film die verantwoordelijk is voor de hele uitvoering.
Controle en beheersing Het belangrijkste bezwaar van Brummer en Tops tegen de regisserende gemeente is de focus op controle en beheersing. Brummer: ‘De formule van de regisserende overheid gaat uit van een overheid die aan de touwtjes trekt.’ Tops: ‘Gemeenten hebben de neiging om de inhoud centraal te stellen en vandaaruit te sturen op controle. Je moet juist anders met mensen omgaan, centraal stellen wat klanten en burgers willen, en dus niet alleen focussen op voorschriften en regels.’
De lokale politiek die wethouders afrekent op financiële tekorten of slechte uitvoering van projecten, ontkomt volgens Brummer niet aan het concept van de dirigerende gemeente. ‘De politiek moet niet de illusie hebben alles te kunnen sturen en te kunnen bepalen. Maar een beetje politicus weet dat een zekere handelingsvrijheid vereist is om te slagen. Als dat niet gebeurt, gaat het elke keer verkeerd of gebeurt er niet wat de politiek wil.’
Reacties: 3
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Maar goed, eerst maar eens lezen was Brummer c.s. te bieden hebben. Brummer en Tops hebben een nieuwe formule: de ‘regisseur’ moet worden vervangen door een ‘dirigent’. Een hele omslag voor regisserende gemeenten, want ‘(…) een dirigent kijkt veel meer naar wat mensen kunnen’. Wacht even … een regisseur dan niet? Woody Allen die zomaar wat mensen van de straat plukt? Op z’n minst een slecht gekozen metafoor. Maar het gevoel bekruipt mij dat dit ook iets zegt over het gewicht van deze ‘nieuwe formule’. Toch even verder lezen.
‘Het belangrijkste bezwaar van Brummer en Tops is de focus op controle en beheersing.’ Akkoord, maar deze ‘focus’ is van alle tijden. Wethouders worden veelal afgerekend op financiële resultaten, omdat die zich eenvoudiger laten meten dan maatschappelijk rendement. Het ‘Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten’ en accountant versterken deze ‘financiële focus’.
Voor de gemiddelde gemeenteraad is de keuze dan snel gemaakt. Wat de dirigent hierin gaat veranderen, wordt niet duidelijk gemaakt. Misschien dat de kern van hun betoog in de laatste regels van het artikel zit verstopt: ‘De politiek moet niet de illusie hebben alles te kunnen sturen en bepalen.’
Ook weer zo’n open deur in het binnenlands bestuur. Hoe door het verwelkomen van de dirigent deze deur wordt gesloten, wordt dan weer niet duidelijk. Tja, en dan is zowel het artikel als de nieuwe ‘formule’ van Brummer en Tops uit. De laatste als nachtkaars.
Volgens mij zijn Brummer (Bestuursacademie) en Tops (Business Design & Development), samen met een aantal collega’s van Impulsus, Zenc en Consortgroep, met een hele andere ‘dirigent-formule’ bezig: ‘Hoe kunnen we in tijden van recessie potentiële klanten naar ons toe dirigeren?’ Een gouden formule, zeker als Binnenlands Bestuur voor gratis advertentieruimte zorgt.
Met de nodige verwondering heb ik kennis genomen van uw reactie d.d. 20 03 09 16:35, op het artikel "Gemeente kan niet meer regisseren" van de journalist Henk Bouwmans.
Vrijdag 20 maart 2009 hebben we bij de afsluiting van de werkconferentie "De dirigerende gemeente" unaniem met elkaar geconstateerd dat we een erg inspirerende dag met elkaar beleefd hebben. De conferentiedeelnemers kwamen uit "alle windstreken" van Nederland.
Tijdens het programma van de werkconferentie "De dirigerende gemeente" hebben we extra stilgestaan bij o.a. de Hoe-kant (bejegening) en de Waartoe-kant van leidinggeven. Naar onze mening zullen hierdoor talenten van mensen, zowel voor hen zelf als voor de gemeentelijke organisatie, nog meer tot hun recht komen.
Waarschijnlijk onbedoeld hebt u door uw wijze van reageren ("half leeg glas" en "wantrouwen") het belang onderstreept van het o.a. door ons onder de aandacht te willen brengen Hoe-aspect (bejegening).
Uiteraard zijn wij bereid, als voorbereidingsgroep, met u over onze opvattingen van "De dirigerende gemeente" , in een persoonlijke ontmoeting, nader inhoudelijk van gedachten te wisselen (deze handreiking heb ik overigens, als lid van Stadspoort, ook gedaan aan Piet van Mourik).
Voor het maken van een afspraak ben ik mobiel te bereiken op 06 225 227 03.
Met vriendelijke groeten,
mede namens de voorbereidingsgroep,
Chris van Riel