Gedeputeerde verwijt Haren ‘ouderwetse dorpspolitiek’

‘Haren heeft zelf het ultieme bewijs geleverd voor een volledig gebrek aan bestuurskracht.’ Aldus het snoeiharde oordeel van Patrick Brouns, gedeputeerde van de provincie Groningen én inwoner van Haren.

Het gemeentebestuur van Haren weigert mee te werken aan de herindeling met Groningen en Ten Boer. Brouns zegt in een interview met Binnenlands Bestuur het gemeentebestuur te verwijten tegen een herindeling te zijn, maar wel dat het verzuimt de belangen van zijn personeel en inwoners te borgen. ‘De verantwoordelijke wethouder schrijft in zijn weblog dat hij verwacht dat de ministerraad de herindeling goedkeurt. Maar hij weigert zijn handtekening te zetten onder een sociaal convenant dat de medewerkers kansen biedt op een plek in de nieuwe organisatie. Dat mag je je eigen personeel niet aandoen.’

Dilemma
Toen het Harense gemeentebestuur afgelopen september besloot niet mee te werken aan de herindeling, verdween Brouns’ laatste restje twijfel. Vóór de zomer moest er een verbeterplan liggen voor geconstateerde tekortkomingen in bestuur en organisatie. Dat kwam er onder de naam Beterr Haren, maar schoot volgens het door de provincie ingehuurde adviesbureau B&A volstrekt te kort.

Nog dezelfde maand stelden Gedeputeerde Staten het herindelingsontwerp vast. Na verwerking van 1.127 ingezonden zienswijzen – waarvan 950 uit Haren – ligt er nu een herindelingsadvies, dat Provinciale Staten op 1 februari bespreken. Streefdatum voor de start van de nieuwe gemeente is 1 januari 2019.

Sociaal domein
Het Burgercomité Haren heeft nog geprobeerd via een kort geding het herindelingstraject te stoppen, omdat de provincie zich schuldig zou maken aan onbehoorlijk bestuur door de fusie van bovenaf op te leggen. Maar de rechter achtte zich niet bevoegd in te grijpen in een lopend wetgevingsproces. Het Burgercomité heeft daarop besloten in hoger beroep te gaan.

Brouns ligt niet wakker van het hoger beroep van het Burgercomité Haren tegen de plannen. ‘We zijn niet over één nacht ijs gegaan.’ Hij wijst op diverse onderzoeken sinds 2008 waaruit keer op keer blijkt dat de bestuurskracht van Haren tekortschiet. Het probleem wordt volgens hem alleen maar groter door nieuwe taken die gemeenten erbij hebben gekregen in het sociaal domein en na invoering van de nieuwe Omgevingswet. Uit recente rapporten in opdracht van zowel provincie als gemeente blijkt volgens Brouns verder dat Haren vacatures moeilijk kan vervullen, de opvang van statushouders slecht heeft geregeld en de onderwijshuisvesting heeft ingekrompen terwijl er steeds meer jonge gezinnen komen. ‘Sommige scholen hebben meer noodlokalen dan vaste lokalen.’

Ouderwetse dorpspolitiek
Haren heeft volgens Brouns geen duidelijke beleidsagenda. ‘Uit diverse onderzoeken blijkt dat de agenda wordt bepaald door incidenten en individuele personen. Dit lijkt op ouderwetse dorpspolitiek van de jaren zestig. Van een krachtig bestuur mag je verwachten dat het inspeelt op toekomstige ontwikkelingen. Daarvan is in Haren geen sprake. In regionale samenwerkingsverbanden functioneert Haren ook niet goed. Buurgemeenten spreken in de onderzoeken van een onbetrouwbare partner die uit is op eigen winstmaximalisatie en afspraken niet of slecht nakomt. Als dat over mij als bestuurder werd gezegd, zou ik daaruit persoonlijke consequenties trekken.’
Voor investeringen in de kwaliteit van de organisatie en dienstverlening is geen ruimte.

Falen
De gemeente staat inmiddels onder verzwaard financieel toezicht van de provincie. ‘In zijn plan voor een zelfstandig voortbestaan heeft Haren voorgesteld de ozb in vier jaar met 38 procent te verhogen en tegelijkertijd anderhalf miljoen euro per jaar te bezuinigen op welzijn, sport en cultuur. Dus de burgers moeten meer betalen voor minder voorzieningen. Voor een deel zijn de bezuinigingen nog niet ingevuld. Daarom is onduidelijk of Haren straks nog over een zwembad, muziekschool, bibliotheek en cultuurhuis beschikt,’ aldus Brouns. ‘Wij moesten als provincie onze verantwoordelijkheid nemen en wilden het herindelingsproces niet vertragen, anders zouden we net als Haren falen in onze bestuurskracht.’

Medewerkers niets te vrezen
Zolang het parlement daartoe niet heeft besloten, werkt Haren niet mee aan een herindeling met Groningen en Ten Boer. Dat zegt wethouder Michiel Verbeek in een reactie op de uitspraken van de gedeputeerde. ‘Als de Tweede Kamer eind 2017 of begin 2018 een besluit neemt, is er voldoende tijd om de organisaties in elkaar te schuiven. Het is niet zo ingewikkeld’, aldus Verbeek. ‘Bovendien hebben onze medewerkers niets te vrezen. Het is wettelijk geregeld dat alle ambtenaren met een vast contract een baan krijgen in de nieuwe gemeente, mocht de herindeling onverhoopt doorgaan.’

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 1 van deze week (inlog)