Friesland blokkeert noordelijke samenwerking

Vorige maand namen de drie colleges van Groningen, Friesland en Drenthe het besluit om een bedrijfsplan uit te werken voor een SSC. Ze willen zes onderdelen van hun bedrijfsvoering vanaf 2014 samen gaan uitvoeren: financiële administratie, personeel- en salarisadministratie, grafische dienstverlening, geografische informatiesystemen, inkoop, arbeidsvoorwaarden/ rechtspositie en fiscaliteit. Op termijn moet dat de provincies geld besparen.

Maar afgelopen week trapten Provinciale Staten in Friesland op de rem. Samenwerking tussen de drie noordelijke provincies, oké. Maar gezamenlijke bedrijfsvoering in een SSC is een brug te ver, vinden de provinciale politici.

Het ‘juridische vehikel’ van een SSC betekent feitelijk een ambtelijke fusie, stellen zij. De Statenleden vrezen dat de stap naar een samensmelting van de drie provincies dan wel heel klein wordt. Ze willen best samenwerken, zeiden de fracties unaniem in een Statencommissievergadering, maar niet in een shared service centrum.

De Friese politici maken met deze uitspraak de vorming van een SSC voor de drie noordelijke provincies per 2014 zeer onzeker. Momenteel wordt uitgezocht wat de samenwerking precies gaat kosten en opleveren en hoe het plan eruit komt te zien. Eind dit jaar nemen de provincies definitief een besluit.

Als het voorstel tegen die tijd dezelfde strekking heeft als de ideeën uit de intentieverklaring, zullen de Friese Staten het niet steunen, is de inschatting van Statengriffier Alwin Oortgiesen uit Friesland.

Glijbaan

Statenlid Annigje Toering van de fractie FNP zegt het klip en klaar: ‘We willen graag samenwerken, maar een SSC is een stap te ver. We willen geen organisatie met een juridische grondslag, een fysiek centrum en een directeur. Dan stap je op de glijbaan richting het opgaan van de provincies in een noordelijk landsdeel.’

Of het beoogde SSC inderdaad die juridische en fysieke vorm krijgt, is nu nog onduidelijk, dat wordt nog onderzocht. ‘Maar het zou wel de uitkomst kunnen zijn. Daarom maken we vooraf liever duidelijk dat we dat dus niet willen.’

Gedeputeerde Staten van Friesland staan nog achter de plannen voor de gezamenlijke bedrijfsvoering. Wel is voor hen met het SSC de grens aan samenwerking bereikt. Zij constateren dat er een spanningsveld is tussen de politieke, bestuurlijke en organisatorische zelfstandigheid en de samenwerking in het Noorden. De samenwerking reikt tot het SSC en niet verder, aldus GS. Niet voor niets meldden de noordelijke provincies vorige maand uitdrukkelijk in hun persbericht over het SSC dat de samenwerking ‘de bestuurlijke autonomie van de drie provincies niet aantast.’

De Drentse gedeputeerde Henk Brink (bestuurlijke verhoudingen) benadrukt dat wel of geen provinciale fusie helemaal geen vertrekpunt is geweest voor het SSC. Deze samenwerking is ontstaan vanuit de al jaren lopende contacten in het Samenwerkingsverband Noord-Nederland en is bedoeld om met meer effi ciency en kwaliteit te werken, zegt Brink. ‘Dit is het. Hiermee gaan we aan de slag. En waar het in de toekomst uitkomt, weet niemand.’

Dat er ondertussen bestuurlijke discussies lopen over de vraag hoe de provincies aankijken tegen verdergaande interprovinciale samenwerking, staat los van het SSC-traject. Brink: ‘Die twee zaken moet je niet met elkaar verwarren.’ De Friezen draaien met hun angst voor een ambtelijke fusie de argumentatie voor samenwerken in een shared service centrum in feite om. Zij vrezen dat het de opmaat is voor opheffing van de drie provincies.

Onvermijdelijk

Daarentegen stelt Arno Seinstra, organisatieadviseur voor de publieke sector en auteur van het recent verschenen boek Provincies van binnen en van buiten, dat samenwerking in een SSC onvermijdelijk is. Het is de enige weg voor provincies om met behoud van kwaliteit en continuïteit zelfstandig te blijven, zegt Seinstra.

‘Veel provincies willen een meer strategisch personeelsbeleid en dat is vanwege de komende vergrijzing ook nodig.’ In een SSC kunnen provincies de krachten bundelen om daaraan te werken, aldus Seinstra.

Dat is ook juist het idee van de drie noordelijke colleges: autonoom blijven, met meer kwaliteit, legt provinciesecretaris Annette Imhof van Drenthe uit. Bovendien is het SSC een logisch vervolg op de samenwerking die sinds 2010 is ingezet.

De provincies spraken toen in een intentieverklaring uit te willen onderzoeken hoe hun samenwerking – tot dan toe ad hoc – structureel vorm te geven.

Imhof staat met de andere twee provinciesecretarissen aan de wieg van het plan voor een SSC. Hoe ver volgens haar de samenwerking precies zal reiken? Ruilen de provincies voor die zes bedrijfsvoeringonderdelen hun afzonderlijke beleid in voor één gemeenschappelijk beleid? Dat is nog niet defi nitief vastgesteld, zegt Imhof.

‘We gaan eerst onze regelingen en werkwijzen harmoniseren, dat is niet hetzelfde als één beleid invoeren.’ Eén beleid is geen doelstelling van de samenwerking, legt Imhof uit. ‘Het gaat erom dat we effectiever en efficiënter willen werken. Nu doen we op drie plekken dezelfde dingen.’

Evenmin is het een doelstelling om de SSC-medewerkers op een nieuwe locatie bij elkaar te zetten. Ze werken vanuit de bestaande provinciehuizen, zegt Imhof. ‘We zijn alle drie bezig met Het Nieuwe Werken en dat is tijd- en plaatsonafhankelijk. We zullen per onderdeel wel accenten leggen; de hoofdvestiging voor financiën zal in het ene provinciehuis komen, voor een ander onderdeel ligt het zwaartepunt elders. Maar uitgangspunt is dat medewerkers daar werken waar ze hun taak het beste kunnen uitvoeren. Op het ene of andere provinciehuis, of thuis.’

Overigens wordt op dit moment in opdracht van Utrecht, Noord-Holland en Flevoland onderzoek gedaan naar de haalbaarheid van een shared service centrum voor deze provincies.