‘Ik wilde ergens met lege handen binnenkomen’

Sander de Rouwe was voor zijn 35ste raadslid, Kamerlid en gedeputeerde geweest. En dan? Het liefst werd hij burgemeester. ‘Ik verlangde al zo’n tien jaar naar Kampen’, zegt hij. Hij is nu bijna een jaar de gelukkige burgemeester van de Hanzestad.

‘Ik heb voor het eerst zélf gekozen voor een functie’, zegt burgemeester Sander de Rouwe (41) ronduit. We zitten prinsheerlijk in het zand bij het Kampense (strand)paviljoen Hanzezicht. Aan de overkant, op de IJsselkade, werd De Rouwe afgelopen najaar met hoempapa ontvangen in de Hanzestad. Het hele gezin (zeven kinderen) meerde aan in het Friese Statenjacht. De Rouwe: ‘Ik heb er nooit een geheim van gemaakt dat ik graag burgemeester wilde worden, maar ik vertelde er niet bij dat ik dat alleen in Kampen wilde zijn. Ik verlangde al zo’n tien jaar gelukzalig naar Kampen. Alleen mijn vrouw Lianne wist dat. Als we vanuit Friesland over de N50 langs Kampen reden, dan keken we elkaar aan: eens, ooit ...’

Geen tijd te verliezen dus als de gemeenteraad van Kampen op 1 juli 2021 meldt dat ze hem als burgemeester willen. ‘Ik vind: je vertrekt als de sodemieter naar de gemeente die jou graag wil hebben. Je gaat niet zitten wachten op het perfecte huis. Huurhuis, koophuis, maakt niet uit, je gaat onmiddellijk.’ Zijn eega kent de Kampense wijken en struint Funda af. Er staat maar één huis met zeven slaapkamers te koop, in de wijk Het Onderdijks. De Rouwe: ‘Dat moet hem dan worden, zei ik. We vierden inmiddels met het gezin vakantie aan het Gardameer. Op zaterdagmiddag belden we de makelaar. Op maandag zou de inschrijving sluiten. We móésten bieden. Dat hebben we om één minuut voor twaalf vanaf de autostrada gedaan. Kopen zonder kijken, zal ik maar zeggen. De makelaar belde ‘s middags terug: we zaten 150 euro boven drie andere bieders. Op de terugweg naar huis in Bolsward sloegen we op de N50 af naar Kampen om ons nieuwe huis te bekijken. “Ja, dat is een goed huis”, zei Lianne.’

Machtsellende

‘Ik wilde burgemeester worden, maar niet in Friesland’, bekent De Rouwe. Geboren en getogen in Bolsward, daar ook raadslid geweest voor het CDA, en na zijn Kamerlidmaatschap gedeputeerde in de provincie, die er geen boargemaster wil zijn? De Rouwe: “Je zou toch híér burgemeester worden?”, vroegen ze mij ook in Friesland. Nee, ik had al veel eerder stil besloten om dat niet te doen. Dat heeft alles te maken met een gezond gevoel voor machtsellende.’

Machts-ellende? ‘Ik was raadslid geweest, Kamerlid, gedeputeerde. Ik denk dat ik alles en iedereen in Friesland wel zo’n beetje kende. Ik kende de structuren en wist hoe de zaken liepen. Het benauwde mij dat ik te veel de touwtjes in handen had. Ik wilde opnieuw beginnen. Ergens waar mensen mij niet kenden. Waar ik met lege handen zou binnenkomen.’

In Kampen (55.000 inwoners) dus. Nergens anders. Limburg, Brabant, dat valt nog te begrijpen voor een Fries, maar Groningen of Drenthe? De Rouwe: ‘Ik heb in het verleden meerdere vragen gekregen uit gemeenten om te solliciteren, maar Kampen moest het worden. Je hebt mensen die de burgemeestersvacatures aflopen en kijken of het past. Daar is niets mis mee, maar die aanpak past niet bij mij. Ik wil passen bij een gemeente. Kampen is net als ik Rijnlands gericht: samenleving, ondernemers, kerken en verenigingen en overheid. Dat past ook bij het CDA: solidariteit, gespreide verantwoordelijkheid en rentmeesterschap. Elke oplossing die wij in Kampen bedenken, is de vrucht van het collectief. Dit gebied heeft een grote historie en koestert dat rentmeesterschap en de traditie, maar richt zich óók op de toekomst. Ik kan wat betekenen in een gebied dat vooruit wil, maar dat ook voorzichtig is en het soms moeilijk vindt om keuzes te maken.’

Sander de Rouwe mocht in stilte Kampen aanbidden, maar hoe zou zijn amant daarop reageren? ‘Ik had mij voorgenomen niet te solliciteren op een profiel waarop ik niet zou passen. Doe je dat wel, dan wordt iedereen ongelukkig. Gelukkig vroegen ze een ondernemende burgemeester.’ Dat kwam goed uit, maar dan had er toch wel iets anders bruikbaars in dat profiel gestaan? Dat ze een verbinder zochten bijvoorbeeld – altijd raak. De Rouwe: ‘Nee, nee, de gemeenteraad was heel eerlijk. Ze zeiden: “Wij vinden het moeilijk om het kruispunt over te steken. Wij zoeken een ondernemende burgemeester, die niet zegt welke kant we op moeten, maar die ons helpt die kant op te gaan.” Kampen heeft als een van de weinige gemeenten in Nederland een ambtsgebed. Daarin vragen we God om wijsheid én om voorzichtigheid. Kijk naar de plek waar we nu zitten. De raad heeft enige tijd gedebatteerd of dit strandpaviljoen er mocht komen. Het staat er nu eerst tijdelijk twee jaar. Pas daarna besluit de raad of het mag blijven of niet. Over een maand wordt het afgebroken.’

Schamen

Dat moet de ondernemende burgemeester van Kampen dan toch een doorn in het oog zijn. De Rouwe: ‘Helemaal niet. Ik voel geen enkele drang om daar een mening over te hebben. Ik heb twintig jaar lang voor mijn partij meningen gehad. Ik begon mij daarvoor te schamen. Dat was ook een van de redenen waarom ik burgemeester wilde worden. Ik werd er zó moe van om overal wat van te vinden.

Als burgemeester hoeft dat niet. Heerlijk. Ik kom ergens binnen en mensen geven mij hún mening. Ik stel vragen, ik help met vergezichten: let daar eens op, let hier eens op. Ik neem mensen mee naar een afwijkende mening. Ik kan daarin prima afwisselen.’

Laten we de eerste zin van dit interview in paviljoen Hanzezicht niet vergeten. Op zijn veertigste koos hij dus voor het eerst zijn eigen pad. De Rouwe: ‘De afgelopen twintig jaar maakte het CDA de keuzes voor mij. Ik had niet het plan om raadslid te worden in Bolsward. Ik wilde wél voor mijn dertigste miljonair worden. De lokale afdeling in Bolsward vroeg of ik op de lijst wilde voor de raadsverkiezingen van 2002. Ik was 21. Prima, doe maar. Vier jaar later maakte de afdeling in een zaaltje de nieuwe lijst bekend. Ik zat achterin en ze gingen van 30 de lijst af. “En nummer 1 wordt Sander de Rouwe, de lijsttrekker.” O, prima. Ik zou wethouder in Bolsward worden en toen kreeg ik een brief van het CDA in Den Haag. Of we nog iemand kenden die op de lijst voor de Kamerverkiezingen zou moeten. We keken elkaar aan, nee, we kenden niemand.’

Nuttig

Drie maanden later meldt het CDA zich weer. Of de wethouder in spe naar Den Haag kon komen. Ze zagen kennelijk wat in hem. De Rouwe: ‘Voor plaats 100 of zo, want ze vonden het nuttig voor mij om uit de provincie te komen. Ik belandde op plek 46, maar kwam op mijn 26e in maart 2007 toch in de Tweede Kamer. In 2012 stond ik derde op de kieslijst van het CDA. Ik was 31. Het CDA in Friesland vroeg in de aanloop naar de Statenverkiezingen van 2015 of ik hun lijsttrekker wilde worden. Zat ik echt niet op te wachten. Doe maar, zei het landelijke CDA, je hebt lang genoeg in de Kamer gezeten. Dus werd ik CDA-lijsttrekker in Friesland en daarna gedeputeerde. Prima, “maar jongens, let op: ik wil burgemeester worden”. Ik vertelde ze niet van Kampen.’

In Kampen meldt burgemeester Bort Koelewijn bij zijn herbenoeming op 15 september 2015 dat hij aan het einde van zijn tweede termijn vertrekt. De Rouwe weet hoe de vlag erbij hangt. Nog zes jaar te gaan als gedeputeerde. Samen met 29 anderen doet hij in het voorjaar van 2021 een gooi naar het burgemeerschap van Kampen. De Rouwe: ‘Toen stak ik dus voor het eerst in mijn carrière mijn vinger op. Ik had er zo’n zin in. Mijn vrouw werd er gek van. “Sander, je bent zelfs nog verliefd op de prullenbak in IJsselmuiden”, zei ze.’ Als je je er zo op verheugt en er zo lang naar hebt uitgekeken, dan kan het toch alleen maar tegenvallen?

‘Helemaal niet. Ik heb hier tien jaar over nagedacht. Ik ben een Fries, ik ga niet over één nacht ijs. Mijn liefde voor dit ambt en mijn liefde voor deze gemeenschap motiveren mij om hier langere tijd burgemeester te zijn. Kampen is geen opstapje. Raadsleden die niet in de vertrouwenscommissie zaten, waren daar bang voor: “Wat doet u als Zwolle of Utrecht vrijkomt? We willen niet dat u na vier of vijf jaar opstapt.”’

Lange adem

Die belofte deed De Rouwe. Ze zijn nog (lang) niet van hem af. ‘De agenda die in Kampen ligt, is een kwestie van lange adem. Dat hoort bij Kampen én bij mij. Kijk naar het enige dorp dat in Nederland wordt gebouwd, Reeve. Geen wijk, nee, een dorp, met alles erop en eraan, 1.100 woningen, ten zuidwesten van Kampen.’

En daar gaat het gezin De Rouwe wonen? ‘Nee, ik vind dat ik als burgemeester in de hoofdplaats moet wonen. Ik ben wel een beetje een klassieke burgemeester, hoor. Ik vind decorum belangrijk. Juist ómdat hij van iedereen is, moet de burgemeester een beetje op afstand staan. Je hebt dat heuveltje nodig om iedereen te kunnen zien én om er voor iedereen te kunnen zijn. Als je te dichtbij komt, zie je alleen degene die voor je staat. Dat is een klassieke valstrik voor de burgemeester.’

Dat wil niet zeggen dat de nieuwbakken burgemeester afstandelijk is. Volop Kampenaren herkennen hem in zijn spijkerbroek en polo (de burgemeester heeft vakantie) en steken hun hand op als we via de Oudestraat over de Stadsbrug naar het strandpaviljoen lopen. ‘Dat was al zo toen ik raadslid was. Ik word altijd en overal aangesproken. “Fijn dat u dat doet”, zeg ik dan, en dat meen ik. Luisteren en verwijzen zijn veel belangrijker dan antwoord en reactie. De burgemeester is magic, hè? Als meer mensen mij aanspreken over een onderwerp, dan gaan de opmerkingen van de incidentenbak in de burgemeestersbak.

Het gemeentehuis organiseert dan binnen een week een rondetafel met alle partijen om in één keer het goede gesprek te voeren. Zo’n gesprek leidt tot concrete oplossingen. Je begrijpt: als ik in Kampen op straat loop en ik word niet aangesproken, dan loop ik nóg een keer door die straat.’