Illegale lijsten van dubieuze bedrijven

Vier op de vijf gemeenten hebben behoefte aan een landelijk register met daarin dubieuze bedrijven. Een op de drie gemeenten houdt blijkens een onderzoek van Binnenlands Bestuur zelf al een dergelijke lijst bij, terwijl dat wettelijk niet is toegestaan.

Eén op de drie gemeenten hanteert verboden registratie

Het Landelijk Bureau Bibob (LBB) wijst erop dat een zwarte lijst bijhouden door gemeenten niet is toegestaan. ‘In artikel 28 van de Wet Bibob is geheimhouding geregeld. Die is nogal strikt. De bevoegdheid en dus ook informatie mag niet voor ander doel worden gebruikt dan waarvoor het bedoeld is.’

Dat niet meer dan 1 op de 3 gemeenten lijsten van ‘bedrijven’ bijhoudt die als dubieus te boek staan is volgens VNO-NCW/ MKB-Nederland meer dan begrijpelijk. Nederland is volgens de werkgeversorganisatie een ideaal land voor criminelen met een goede fysieke en digitale infrastructuur en privacybescherming. ‘Gevolg daarvan is dat de criminele drugsindustrie bloeit; publieke en private partijen faciliteren die industrie, want ze mogen en kunnen onderling geen informatie delen.’

Kapsalons
Uit de enquête van Binnenlands Bestuur, waaraan 45 gemeenten deelnamen, blijkt verder dat de Wet Bibob – de Wet bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur – in 2018 meestal werd ingezet bij vergunningaanvragen. Relatief veel genoemd zijn ook ‘vuurwerk’ en ‘vastgoedtransacties’.

Negen op de tien gemeenten zetten de wet in op het terrein ‘recreatie en amusement’ (drank- en horecavergunningen, seksinrichtingen, coffeeshops, slijterijen en speelautomatenhallen). Soms ging het om evenementenvergunningen, zoals voor vechtsportgala’s of dance-events. Ruim zes op de tien gemeenten zetten Bibob in op het terrein ‘Bouw en Vastgoed’. Soms gaat het daarbij om vastgoed voor horecagebruik, maar vaker om bouwvergunningen en vastgoedtransacties in het algemeen of er is vastgelegd dat Bibob in de toekomst wordt ingezet op omgevingsvergunningen.

Een bouwsom van vijf ton of meer is dan soms al voldoende reden. Eén gemeente geeft specifiek aan bij een omgevingsvergunning met een bouwsom boven de 50.000 euro al Bibob in te zetten als deze valt in de categorie horeca, seksinrichtingen, kapsalons, zonnestudio’s of bedrijfsmatige sauna’s. Andere genoemde terreinen zijn afval- of vuurwerkopslag, autosloperijen, subsidies, aanbestedingen en ict. Slechts een enkele keer noemen gemeenten taxi-ondernemingen en transportbedrijven. Gemeenten verwachten Bibob het komende jaar (nog) vaker in te zetten op horeca, bouwvergunningen en vastgoedtransacties.

Slimmere criminelen
Dat is niet voor niets. Als gemeenten de laatste jaren al een toename zagen in het aantal verdachte vergunningaanvragen, dan is die vooral waar te nemen in de horeca en (in mindere mate) op vastgoedtransacties. Een enkele gemeente ziet een toename in het aantal verdachte vergunningaanvragen voor zonneparken of sportscholen.

Eén gemeente vindt de vraag lastig te beantwoorden. ‘Criminelen worden slimmer, dus zo bekeken krijgen we minder verdachte aanvragen. Tegelijkertijd worden steeds meer collega's zich bewust van ondermijning, waardoor signalen van ondermijning beter worden opgepikt en er dus ook meer signalen komen voor een Bibob-onderzoek.’

Meestal hebben gemeenten één ambtenaar zitten op ‘Bibob’ (56 procent). Sommige gemeenten hebben twee tot vijf Bibob-medewerkers in dienst. Die hebben dan ook steevast meer dan twintig zaken te verhapstukken. In 16 procent van de gemeenten zit helemaal niemand specifiek op het onderwerp.

Samenwerking
Bijna de helft van de gemeenten (46 procent) werkt op Bibob samen met één of meer andere gemeenten. Een kwart doet dat nog niet, maar wil dat wel graag en 30 procent heeft er geen behoefte aan. Eén gemeente zegt behoefte te hebben aan meer mogelijkheden om eigen onderzoek te doen. ‘Als bestuursorgaan zijn we dan zelf beter in staat zijn beoordelingen te maken en niet afhankelijk zijn van het LBB.’

 Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 12 van deze week