Burgemeester moeten integriteit kunnen afdwingen

Burgemeesters moeten de wettelijke instrumenten krijgen om hun zorgplicht voor integriteit handen en voeten te geven.

Machteloos
Dit zegt oud-burgemeester van Menterwolde Eduard van Zuijlen in een interview met Binnenlands Bestuur. De burgemeester wordt steeds vaker verantwoordelijk gemaakt voor de integriteit en de zorgvuldigheid van het openbaar bestuur. Iedere gemeente dient een integriteitscode te hebben, maar iedereen kan die code ongestraft schenden. Een raadslid kan alleen uit de gemeenteraad worden gezet als hij artikel 15 van de Gemeentewet overtreedt. Zeg maar handelen met de gemeente. Voor de rest is het vrij spel en staan gemeenteraad en burgemeester als het erop aankomt machteloos’, aldus Van Zuijlen.

Ritselen
Eduard van Zuijlen (GroenLinks) stapte vorige week na ruim acht jaar op als burgemeester van Menterwolde, omdat hij zich niet kon vinden in de terugkeer van de oude bestuurscultuur van de Groningse gemeente. ‘Ik bemerkte in de raad en in het college bij enkelen een toenemende heimwee naar de tijd van ritselen en regelen’, aldus Van Zuijlen. Zo regelde de raad, daarin gesteund door het college en terwijl er zwaar bezuinigd wordt op andere posten, een vaste baan voor 14 mensen bij de plaatselijke sociale werkplaats. 'Willekeurig, zonder goed na te denken, buiten de begroting om en tegen de ambtelijke adviezen in', aldus Van Zuijlen.

Nevenfuncties
Hij noemt in het vraaggesprek ook het voorbeeld van een oud PvdA-wethouder en huidig raadslid voor Kritisch Menterwolde, die vorig jaar van de raad te horen kreeg dat hij met zijn nevenfuncties de gemeentelijke integriteitscode overtreedt. ‘Hij heeft zich er niets van aangetrokken en diende zelfs een amendement in ten gunste van een stichting waarvan hij bestuursvoorzitter is’, aldus Van Zuijlen. ‘Naming and shaming is niet genoeg gebleken. En ik zie bij raad en college in toenemende mate een houding van ‘het zou niet moeten, maar laten we nou maar niet moeilijk doen’.

Zwakker
In het wetsvoorstel over de institutionele bepalingen van het decentraal bestuur (aangenomen door de Tweede Kamer en nu bij de Eerste Kamer) staat dat de burgemeester de bestuurlijke integriteit van de gemeente bevordert. ‘Hij krijgt er dus een verantwoordelijkheid bij, maar geen bevoegdheden’, aldus Van Zuijlen. ‘Daarmee maakt de minister de positie van de burgemeester niet sterker maar zwakker. Er wordt iets van hem verwacht, maar hij kan niet leveren. Als je echt een einde wilt maken aan integriteitsschendingen en belangenverstrengeling, dan moet de wetgever de burgemeester de instrumenten geven om zijn onafhankelijke positie van waar te maken.’

Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur nummer 8 (inlog)