Code Oranje op de kieslijst

Code Oranje gaat meedoen aan de Statenverkiezingen. Het moet namelijk anders met onze democratie, vindt het gezicht van de beweging, Bert Blase. ‘Geen partijpolitiek, maar burgerzeggenschap’, is zijn devies.

‘De nieuwe democratie hoort ook in ons parlement thuis’, zegt waarnemend burgemeester van Heerhugowaard Blase ter toelichting over de verkiezingsplannen van Code Oranje. Eerst mogen de provincies bij de Statenverkiezingen van 20 maart volgend jaar proeven van de burgerzeggenschap.

Iedere provincie
De provincie was niet zijn eerste doelwit. Bert Blase: ‘Lokaal is er heel wat aan de hand, maar landelijk loopt het enorm achter. Mijn idee was daarom om de landelijke boom op te schudden en in de arena van de Tweede Kamer te laten zien dat het anders kan. Toen ik dat had voorgesteld, zeiden anderen: “Volgend jaar zijn de Statenverkiezingen; wij willen ook gewoon de Staten in.” Daar had ik helemaal niet aan gedacht, maar als er energie is: doen.’

In Noord- en Zuid-Holland prijkt Code Oranje in ieder geval op de kieslijst. In Gelderland doet de beweging waarschijnlijk ook mee, en in Overijssel, waar ook volop burgerinitiatieven zijn, misschien. Blase, nog steeds lid van de PvdA: ‘Code Oranje is zeker niet alleen een Randstedelijk dingetje en ik ben ervan overtuigd dat het in iedere provincie zou kunnen, maar we moeten het wel goed organiseren en mensen op tijd kunnen samenbrengen. Als we het doen, dan doen we het goed.’

IJverige ambtenaar
Als het balletje na deze week flink gaat rollen, zou het volgens Blase zomaar kunnen dat ook andere provincies opstaan. ‘Waar we dan als het ware in een soort proeftuin zullen laten zien hoe de nieuwe democratie op provinciaal niveau kan werken. Het wordt een fluwelen revolutie. De burgerzeggenschap heeft namelijk niet alleen invloed op de politiek en het bestuur, maar net zo goed op de ambtenarij. Het is afgelopen met het beeld van de ijverige ambtenaar die achter zijn bureau regels maakt. Er ontstaat een nieuw soort ambtenaar die als intermediair tussen burgers en bestuur de straat op gaat. Niet omdat ík dat wil, maar omdat de samenleving daarom vraagt.’

Tegengestelde belangen
In de ‘provinciale proeftuinen’ zal de democratie wat hem betreft zonder ideologisch gehakketak thematisch worden georganiseerd. Blase: ‘Ik voel geen enkele behoefte om partijen de les te lezen of tegen de gevestigde orde aan te schoppen. Ik ben in die orde burgemeester en ik zie dat mensen zich overal in het zweet werken om er wat van te maken.’ Dat ziet hij in de provincie, en in het Haagse. ‘Dat is zeer te waarderen, maar ik zie óók dat de samenleving andere manieren van doen heeft ontwikkeld waar het systeem geen antwoord op geeft. Natuurlijk weet ik best dat die samenleving vol zit met tegengestelde ideeën en belangen. Ik zou haast zeggen: vertel mij wat. Tegelijk merk ik als lokaal bestuurder dat er met een andere aanpak, waarbij je verschillende inzichten gebruikt als bouwstenen voor de beste oplossing, dingen kunnen gebeuren die je in het oude systeem van competitiedrang en profilering niet voor mogelijk had gehouden.’

Verkopen standpunten
Maar dan moet de politiek wel de samenleving in, vindt Bert Blase. Niet voor de vorm (‘wij horen u’) of omdat het erbij hoort in een verkiezingscampagne, maar omdat het de reden van je bestaan is. En ook niet om standpunten te verkopen, maar om inzichten op te doen. De Code Oranje-voorman: ‘In al mijn jaren als raadslid en later als burgemeester, heb ik de groepen opgezocht die niet van nature de weg naar het gemeentehuis of de politieke arena weten te vinden. Realiseer je dat slechts 2 procent van de Nederlanders lid is van een politieke partij, van wie vervolgens zo’n 10 procent actief is. Wij willen de resterende 99,8 procent van Nederland in positie brengen om mee te agenderen.’

Lees het volledige interview in Binnenlands Bestuur nr. 20 van deze week (inlog)