Nieuwe verzoekschriftprocedure geldt ook voor verzoek om vergoeding schade opgelopen tijdens dienst

Mr. M.P.W. (Martijn) Steuten

Tot 1 juli 2013 kon de ambtenaar kiezen uit tal van mogelijkheden voor een vergoeding van de schade. Dat leverde veel onduidelijkheid op. Om aan deze onduidelijkheid een eind te maken werd op 1 juli 2013 de Wet nadeelcompensatie en schadevergoeding bij onrechtmatige besluiten ingevoerd. Deze wet is terug te vinden in afdeling 8:4 Awb. Hierin staat in welke situaties de verzoekschriftprocedure geldt. Voor zover er onduidelijkheid bestond over de route die de ambtenaar kan bewandelen, is die nu weggenomen.

Rechtbank Midden Nederland: ‘Civiele rechter niet bevoegd bij schadevergoeding’

In lagere civiele jurisprudentie hadden schadevergoeding verzoekende  ambtenaren al eens bot gevangen. In haar  uitspraak van 27 juli 2016 overwoog de Rechtbank Midden Nederland: “(…)  dat de bestuursrechter bij uitsluiting bevoegd [is] om te oordelen over de vergoeding van schade aan een ambtenaar in de zin van artikel 1 van de Ambtenarenwet, als die schade is ontstaan in de relatie tussen de ambtenaar en het overheidslichaam. Een keuzemogelijkheid tussen de civiele rechter en de bestuursrechter, zoals die voorheen in sommige gevallen bestond, is hiermee in dit soort zaken komen te vervallen. Voor de civiele rechter is in deze zaken nu geen taak meer weggelegd, ook niet als restrechter”.

De Rechtbank Gelderland (sector bestuursrecht) zag dat anders

De Rechtbank Gelderland deed in haar uitspraak van 12 januari 2016 alsof de Wet nadeelcompensatie en schadevergoeding niet tot stand was gekomen, in het bijzonder ook niet artikel 8:4 lid 1 sub f Awb waarin de mogelijkheid om beroep in te stellen tegen het zuiver schadebesluit wordt geblokkeerd.
De rechtbank deed de kwestie af langs de klassieke lijnen van het zogeheten zelfstandig schadebesluit: de ambtenaar verzocht om erkenning van aansprakelijkheid en schadevergoeding, en langs de weg van bezwaar (ongegrond) tegen de afwijzing van het verzoek en beroep (gegrond) kwam de kwestie bij de Raad.

Centrale Raad van Beroep: ‘Bij schadevergoeding staat route van verzoekschrift open’

De Centrale Raad van Beroep oordeelde in zijn uitspraak van 29 december 2016dat de Rechtbank Gelderland niet had onderkend dat geen beroep mogelijk was tegen een zelfstandig schadebesluit, ook niet in de relatie ambtenaar/ambtelijk werkgever.

Onder aanhaling van de wetsgeschiedenis bracht de Raad naar voren dat de wetgever expliciet had beoogd om de voorgestelde uitsluiting van het beroepsrecht tegen zelfstandige schadebesluiten in artikel 8:4 ook voor het ambtenarenrecht te laten gelden. In de plaats van het beroep tegen een dergelijk besluit, komt de verzoekschriftprocedure. Om te bereiken dat geschillen omtrent schadevergoeding in het ambtenarenrecht bij ieder onrechtmatig handelen van een bestuursorgaan bij de bestuursrechter mogelijk blijven, wordt in het eerste lid van artikel 8:88 onder d Awb bepaald dat de verzoekschriftprocedure daarvoor openstaat, zo staat in de aangehaalde passage uit de wetsgeschiedenis.

De Raad heft eventuele onduidelijkheid over de vraag of geschillen over schade, geleden in de uitoefening van de werkzaamheden als ambtenaar door schending van de zorgplicht, onder het bereik van titel 8:4 van de Awb vallen dus op. Dat is het geval.
Voor de rechtbank Midden Nederland, sector civiel, was het (al) duidelijk een ambtenaar tijdens de dienst geleden schade niet daar kan voorleggen. De uitspraak van de Centrale Raad van Beroep bevestigt dat, en maakt (te meer) duidelijk de ambtenaar de route van het verzoekschrift moet volgen.
Interessant is hoe de Raad de ambtenaar vervolgens helpt, althans procedureel. Volgens artikel 8:90 lid 2 Awb moet de belanghebbende het betrokken bestuursorgaan eerst schriftelijk vragen om vergoeding van de schade. Pas acht weken later kan hij zijn verzoekschrift indienen bij de bestuursrechter. De Raad merkte het beroepschrift aan als verzoekschrift, en de afwijzende beslissing als de reactie op het verzoek ex artikel 8:90 lid 2 Awb.

En kreeg de ambtenaar een schadevergoeding?

Deze procedurele hulp mocht de ambtenaar niet baten. Uitgaande van de juistheid van de door de ambtenaar gestelde toedracht van het ongeval, namelijk dat hij was uitgegleden ten gevolge van een natte trap en/of natte schoenen, oordeelde de Raad dat van betrokkene mocht worden verwacht dat hij ten tijde van zware regenval rekening hield met een natte trap en zich bewust was van mogelijke gladheid en van het gevaar van uitglijden. Betrokkene wist bovendien dat de betreffende trap nat kon zijn. Van de werkgever kon verder niet worden verwacht dat hij iedere medewerker die wel eens van de trap gebruik maakte, voorzag van veiligheidsschoeisel. Een typisch voorbeeld van een uitspraak die duidelijk maakt dat een werkgever zijn werknemers niet voor ieder gevaar kan en hoeft te behoeden.  

Tip: Zie een aansprakelijkstelling van een ambtenaar als een verzoek

Voor de praktijk betekent het bovenstaande dat de ambtelijk werkgever in het geval van aansprakelijkstelling door een van de ambtenaren, er het beste aan doet om die aansprakelijkstelling te zien als een verzoek als bedoeld in artikel 8:90 lid 2 Awb en dat ook aan de ambtenaar te laten weten. Bij afwijzing kan de werkgever de betrokken medewerker wijzen op de mogelijkheid om een verzoekschrift in te dienen bij de bestuursrechter.