Integriteit – Affectieve relatie tussen de gemeentesecretaris en ondergeschikte

Kort geleden heeft de kantonrechter Overijssel bepaalt dat de gemeente Twenterand haar gemeentesecretaris niet mag ontslaan (ECLI:NL:RBOVE:2021:220). Volgens het oordeel van de rechter is er wel sprake van plichtsverzuim vanwege de weigering mee te werken aan een integriteitsonderzoek, maar niet ernstig genoeg om ontslag te rechtvaardigen.

De arbeidsrechter is bijzonder mild voor de gemeentesecretaris. Als hoogste ambtenaar van de gemeente heeft hij immers een voorbeeldrol. De gemeentesecretaris dient een toonbeeld van integriteit te zijn en hij moet uitdragen dat integriteit een belangrijk thema is.

Wat zijn de feiten

In het voorjaar van 2020 legt de gemeentesecretaris op verzoek van de gemeente zijn taken neer na al langer rondgaande geruchten over een affectieve relatie met een ondergeschikte collega. De gemeente ontvangt hierna van een anoniem gebleven afzender een enveloppe met foto’s van de auto van de gemeentesecretaris die op diverse dagen en tijden geparkeerd stond bij het huis van een ondergeschikte collega. Bij de gemeente nemen de twijfels toe over de integriteit van de gemeentesecretaris. De gemeente vindt ook dat die collega een opmerkelijke opgaande carrière heeft doorlopen. De gemeente laat een onderzoeksbureau onderzoek doen naar de vragen of er sprake is (geweest) van een affectieve relatie tussen de gemeentesecretaris en ondergeschikte collega en of in deze affectieve relatie bevoordeling is ontstaan. De gemeentesecretaris werkt niet mee aan dat onderzoek. Voor de gemeente is dat voldoende reden voor ontslag zonder toekenning van de transitievergoeding.

Overwegingen

De kantonrechter vindt dat de gemeente voldoende aanleiding had om onderzoek te willen doen. Het bewaken van de integriteit van haar organisatie en haar medewerkers is een belangrijke taak van de gemeente en zeker als het om haar hoogste ambtenaar gaat. Ook meent de kantonrechter dat waar van een ‘gewone’ ambtenaar in soortgelijke omstandigheden verwacht mag worden dat hij meewerkt aan een onderzoek, dat van een gemeentesecretaris helemaal mag worden verlangd.

De kantonrechter vindt echter ook dat de gemeente te laat de gemeentesecretaris op de hoogte heeft gesteld van het onderzoek. Daarmee heeft de gemeente in strijd gehandeld met haar eigen beleid (‘Je bespreekt twijfels over de integriteit van collega’s zo veel mogelijk met henzelf’). Ook wordt het de gemeente aangerekend een gesprek met de gemeentesecretaris uit de weg te zijn gegaan. Waar een openhartig gesprek misschien had kunnen leiden tot voltooiing van het onderzoek met medewerking van de secretaris, zijn partijen blijven steken in een mailwisseling via hun gemachtigden.

Uitspraak

De conclusie van de kantonrechter is dat de gemeentesecretaris een verwijt treft dat hij niet aan het onderzoek heeft meegewerkt, maar dat dit verwijt onvoldoende is voor ontslag. In de oude ambtenaarrechtelijke terminologie: er is wel plichtsverzuim, maar de sanctie van ontslag is te zwaar. Ook de daarna ontstane verstoring van de arbeidsrelatie hoeft volgens de kantonrechter er niet aan in de weg te staan dat partijen de draad weer oppakken waar die zij hebben laten vallen.

Sjoerd Richters