Structuurwijziging van de ambtelijke top van de gemeente

Medezeggenschap van de OR of toch het primaat van de politiek?

Op 25 februari 2021 heeft de Ondernemingskamer van het Gerechtshof Amsterdam (ECLI:NL:GHAMS:2021:787) uitspraak gedaan in een procedure tussen een gemeente en haar ondernemingsraad. Deze uitspraak levert interessante inzichten op over de reikwijdte van het adviesrecht en het recht op beroep van de ondernemingsraad en het primaat van de politiek. Over welke aspecten van een structuurwijziging heeft de OR iets te zeggen? En wanneer worden keuzes dusdanig politiek dat deze worden uitgezonderd van het adviesrecht op basis van artikel 46d van de Wet op de Ondernemingsraden? Deze vragen gaan wij voor u beantwoorden.

Casus

In 2014 zijn verschillende gemeenten met elkaar gefuseerd. In de daaropvolgende jaren is er gewerkt aan de totstandkoming van een nieuwe organisatiestructuur. Tijdens een evaluatie van de organisatieontwikkeling is door een extern bureau geadviseerd om in de topstructuur een managementlaag te laten verdwijnen. De gemeentesecretaris heeft de OR advies gevraagd. Uiteindelijk komt de OR met een negatief advies. Wanneer de gemeente besluit om het advies (gemotiveerd) naast zich neer te leggen komt het tot een procedure. De gemeente voert als verweer dat het besluit om een managementlaag te laten verdwijnen valt onder het primaat van de politiek, waardoor de OR geen medezeggenschapsrechten zou hebben.

Oordeel

De Ondernemingskamer stelt voorop dat de vaststelling van taken van publiekrechtelijke lichamen, alsmede de uitvoering en het beleid ten aanzien van die taken, niet vallen onder de medezeggenschapsrechten van de OR. De ondernemingsraad heeft niet alleen geen adviesrecht of recht van beroep, maar zelfs de besluiten over deze aangelegenheden hoeven niet verplicht te worden overlegd met de OR.

Over de casus van de gemeente oordeelt de Ondernemingskamer vervolgens: ‘de beslissing over de inrichting van de structuur van de ambtelijke top vergt onmiskenbaar een politieke afweging van de daaraan verbonden voor- en nadelen’. Hierdoor vallen de besluiten onder het primaat van de politiek, waardoor op grond van artikel 46 lid 2 WOR geen medezeggenschapsrechten van toepassing zijn. Het feit dat desondanks toch om advies is gevraagd maakt niet dat de OR alsnog een recht op beroep heeft. Dat eerder advies is gevraagd zet het politiek primaat namelijk niet aan de kant.

Maar betekent dit nu dat de OR helemaal niks te zeggen heeft bij een structuurwijziging? Nee, dat nou ook weer niet. De OR heeft nog steeds adviesrecht en het recht op beroep waar het gaat om de gevolgen voor de werkzaamheden van de in de onderneming werkzame personen.

Conclusie

Deze uitspraak ligt in het verlengde van eerdere uitspraken van de Ondernemingskamer en de Hoge Raad over het politiek primaat. Het oordeel stelt buiten twijfel dat een gemeente bevoegd is wijzigingen door te voeren in de ambtelijke top, zonder dat de ondernemingsraad daarover advies- en beroepsrecht heeft. De ondernemingsraad heeft wel adviesrecht ten aanzien van de personele gevolgen. Het verdient daarom aanbeveling bij het medezeggenschaptraject een scherp onderscheid te maken tussen het politiek besluit en de personele gevolgen. Dat levert een interessante, maar vaak ook ingewikkelde dynamiek op, waarover Capra Advocaten graag met u in gesprek gaat.

Heeft u vragen?

Heeft u vragen over dit onderwerp, of wilt u een advies? Capra Advocaten helpt u graag verder op weg.

Gerdin Boelens en Jasper Boiten (student-medewerker)