Code oranje en vakantierichtlijnen

Normaal zou Nederland nu geheel oranje zijn gekleurd wegens het behalen van de Europese titel in het voetbal. Europa zou niet om oranje heen kunnen. In het kader van de coronacrisis zullen velen onder ons blij zijn dat Nederland en ook andere landen nu de kleur(code) geel hebben gekregen. Dit neemt niet weg dat er toch landen zijn die wel oranje kleuren en dat kan arbeidsrechtelijke problemen met zich brengen.

De vakantieperiode is begonnen en nu Europa van het slot gaat betekent dit dat de medewerkers op vakantie zullen gaan buiten Nederland. Van de meeste Europese landen is door de Rijksoverheid, het ministerie van Buitenlandse Zaken, op 15 juni jongstleden de code oranje omgezet naar code geel. Code geel houdt in dat reizen naar deze landen verantwoord is, maar men moet wel letten op veiligheidsrisico’s. De vakantieganger hoeft na terugkeer in Nederland in beginsel niet in quarantaine.

Code oranje

De Rijksoverheid raadt af om naar landen te reizen die code oranje hebben, behalve wanneer dit echt noodzakelijk is. Gaat iemand toch, dan is het dringende advies van de Rijksoverheid om bij terugkomst in Nederland meteen thuis twee weken in quarantaine te gaan. Dit advies mag u als werkgever overnemen. Vakantiereizen vallen niet onder noodzakelijke reizen. Reist een medewerker toch naar een land waarvoor code oranje of rood geldt en kan hij bij terugkomst in Nederland niet werken omdat hij 14 dagen in quarantaine moet, dan rijst de vraag in wiens risicosfeer dit ligt: van de werkgever of van de medewerker?

Geen arbeid, geen loon?

De medewerker heeft een land met code oranje bezocht, moet in quarantaine en is vanwege de maatregelen rondom het coronavirus niet in staat om op het werk te verschijnen, zonder dat er sprake is van ziekte. De hoofdregel is dat wanneer de medewerker de arbeid niet kan verrichten, de werkgever het loon moet doorbetalen. Dit is anders wanneer de oorzaak van het niet kunnen werken in de risicosfeer van de medewerker ligt. In dat geval gaat de hoofdregel niet op. Wanneer echter een medewerker bewust naar een land afreist met code oranje of rood en hij moet na zijn vakantie in quarantaine, dan komt deze tijd voor zijn rekening. Dat de medewerker in dit geval niet kan werken ligt in de risicosfeer van de medewerker zelf en dat betekent dat de werkgever niet verplicht is het loon door te betalen. De werkgever betaalt geen loon, maar de medewerker kan wel vakantiedagen opnemen.

Verplichte vakantie?

Het verplicht vakantiedagen laten opnemen kan ook tot juridische complicaties leiden. De werkgever kan niet zomaar eenzijdig de vakantiedagen vaststellen van de medewerker. Het is om die reden van belang om vooraf de medewerker te wijzen op de consequenties van het reizen naar een land met code oranje of rood. Er kunnen afspraken gemaakt worden voorafgaande aan de vakantie zodat daarover bij terugkeer geen discussie meer ontstaat. Ook kan een half maandloon tot problemen leiden bij de medeweker (en zijn gezin) en om die reden is het verstandig daar voorafgaande aan de vakantie afspraken over te maken. Dit versterkt de positie van de werkgever mocht er achteraf een geschil ontstaan over het al dan niet doorbetalen van de quarantainetijd.

Code wijzigt tijdens vakantie

Zoals hiervoor is aangegeven ligt de verplichte quarantaine na een bezoek aan een land met code oranje of rood in de risicosfeer van de medewerker. Er geldt geen doorbetalingsverplichting voor de werkgever. Ligt dit anders wanneer een medewerker afreist naar een land met code geel en tijdens zijn vakantie wordt de code gewijzigd in bijvoorbeeld oranje? Kan in dat geval de medewerker worden aangerekend dat hij bij terugkeer in quarantaine moet en geen loon krijgt doorbetaald?
Hier is geen stellig ja of nee op te antwoorden. De stelling kan betrokken worden dat het afreizen naar een land met code geel een risico kent omdat de code niet groen is, maar of dat bij een rechter zal standhouden is de vraag. De rechter betrekt bij zijn beslissing de omstandigheden van het geval. Zo kan bij de beoordeling meewegen of het verschieten van een kleur voorzienbaar was en of de medewerker daar wel of geen rekening mee heeft gehouden. Als de medewerker met een vliegtuig op vakantie gaat wordt het risico groter dat hij vast komt te zitten als het land waar hij verblijft weer op slot gaat.

Vakantierichtlijnen vooraf kenbaar maken

Het is van belang de richtlijnen met betrekking tot vakanties duidelijk en vooraf kenbaar te maken aan de medewerker. De medewerker kan zich dan niet verschuilen achter de stelling dat hij geen weet had van de vakantierichtlijnen. Onderdeel van de communicatie met de medewerker kan ook betrekking hebben op de vraag of hij afreist naar of geweest is in een land met code oranje of rood. Maar mag deze vraag wel aan de medewerker gesteld worden?

Vragen naar vakantiebestemming

U heeft het recht om aan de medewerker te vragen of hij naar een land op vakantie gaat of is geweest met de kleurcode oranje of rood. Dit gegeven wordt niet als een medisch gegeven gezien. Daarnaast heeft de werkgever een zorgplicht voor de overige medewerkers die in de organisatie werkzaam zijn. Het is in dat geval ook van belang te weten wanneer de medewerker naar een land met code oranje of rood is vertrokken en wanneer hij weer in Nederland is teruggekeerd. U moet als werkgever wel kunnen vaststellen wanneer de quarantainetijd ingaat en eindigt.

Mocht uw organisatie vakantierichtlijnen willen invoeren dan kunnen wij uw organisatie daarbij behulpzaam zijn. Zo ook bij de toepassing van de richtlijnen. Neem gerust contact met ons op.

Jos de Roover, Advocaat

Vestiging: 's-Hertogenbosch Sector: Overheid E-mail: j.deroover@capra.nl Telefoon: 073 - 613 13 45 Mobiel: 06 41 66 02 66