Bestuurlijke samenwerking: structure follows strategy

Mr. G.P.F. (Gregoor) van Duren

  Samenwerken tussen overheidsorganisaties is zeker de laatste twee jaar weer een belangrijk onderwerp in de voortdurende discussie over de organisatie en vormgeving van de uitvoering van overheidstaken. Het laatste jaar is die discussie nog eens versterkt in het licht van de grote decentralisaties op de terreinen van werk, inkomen, zorg en jeugdzorg. Deze taken worden door het Rijk naar de gemeenten “afgestoten” waarbij tevens een bezuinigingsdoelstelling aan de uitvoerende gemeenten wordt opgelegd.

Medebewindstaken

Omdat dit medebewindstaken worden (of deels al zijn), wordt de vraag voor de gemeenten acuut of zij dat wel zelf kunnen. Of ze het nog willen is geen vraag meer, want door middel van medebewind worden deze taken opgelegd.

Bij het zelf kunnen staat de deskundigheid van de gemeenten in relatie tot hun schaalgrootte centraal. Daarbij komen dan vanzelf vragen aan de orde van fusie van of samenwerking tussen overheidsorganisaties.   Wet gemeenschappelijke regelingen
Samenwerking tussen overheidsorganisaties is op zich niets nieuws. Zowel verticale als horizontale vormen komen daarbij voor. De Wet gemeenschappelijke regelingen biedt daarvoor in beginsel de juridische kaders. Maar bij het denken over samenwerking moet ervoor gewaakt worden dat de vragen daarover snel met de keuze voor een bepaalde juridische structuur beantwoord worden. Want dan worden de onderliggende vragen niet of onvoldoende onderzocht en beantwoord.

Het adagium luidt niets voor niets: structure follows strategy.   Strategische vragen bij keuze samenwerkingsvorm De strategische vragen met betrekking tot de uitvoering van overheidstaken moeten eerst beantwoord worden. De belangrijkste zijn daarbij: wat wil en kan ik zelf doen? Daarvoor is nodig dat de mogelijkheden en onmogelijkheden van de eigen organisatie open en eerlijk worden geïnventariseerd en de sterkten en zwakten en de kansen en bedreigingen worden geanalyseerd. Op basis van die inventarisatie en analyse kunnen ontwikkelrichtingen voor een overheidsorganisatie beschreven worden. Daarbij kan ook inzichtelijk gemaakt worden op welke onderdelen versterking door middel van schaalvergroting en samenwerking kansen voor een kwalitatief goede, effectieve en efficiënte dienstverlening kan gaan bieden.

Samenwerkingsvormen en samenwerkingspartners Als dat duidelijk is en die bevindingen ook in de eigen organisatie gedragen worden, kan gezocht worden naar mogelijke samenwerkingsvormen en mogelijke samenwerkingspartners. Vaak liggen mogelijke partners voor de hand: bijvoorbeeld een grote buurorganisatie of  meerdere min of meer gelijke organisaties in de regio. Maar de keuze voor een of meer partners moet telkens getoetst worden aan de hand van de zelf gemaakte keuzen, die vervolgens vergeleken dienen te worden met de ambities en keuzen van mogelijke partners.

Schaalvergroting en samenwerking Keuze voor schaalvergroting en samenwerking is dus in deze benadering een bewust selectie- en keuzeproces. Datzelfde geldt ook voor de keuze voor de juridische vormgeving van de schaalvergroting en samenwerking. De toekomstige partners moeten op grond van hun gezamenlijke programma van eisen de geschikte mogelijkheden in beeld brengen. Dat kan een publiekrechtelijke vorm zijn , maar ook een privaatrechtelijke of een combinatie daarvan. Daarbij is zowel het doel van de samenwerking als de positie en onderlinge verhouding van en tussen de partners en de governance in de samenwerking leidend. Bij de governance gaat het dan om de elementen sturing, beheersing, toezicht en verantwoording.

Pas na de keuze voor de vorm komen de operationele gevolgen van die keuze aan de orde: uitwerking van de juridische vorm. de (rechts)positie van medewerkers die daarbinnen of daarvoor gaan werken, de financieringsarrangementen, eventuele fiscaal- en aanbestedingsrechtelijke aspecten.

Grensverleggend Kiezen voor schaalvergroting en samenwerking is dus een arbeidsintensief proces voor alle partners daarin: afzonderlijk en gezamenlijk! Dat proces is immers grensverleggend voor alle betrokkenen (niet alleen voor de bestuurders en het management, maar zeker ook voor de medewerkers).

Capra heeft ervoor gekozen ook zelf de eigen grenzen te verleggen!

Capra heeft het laatste jaar bewust geïnvesteerd in de opbouw van kennis en ervaring in het volledige proces dat hierboven beknopt beschreven is. Het openingssymposium van het kantoor Maastricht had niet voor niets als thema Bestuurlijke samenwerking (zie ook het artikel "over Capra Maastricht en bestuurlijke samenwerking"). Inmiddels is een samenwerking tot stand gebracht met Peter Schrijvers die veel kennis en ruime ervaring heeft op het terrein van bestuurlijke samenwerking

Capra is in staat u op een kwalitatief hoog niveau te helpen in het volledige proces van het denken over  schaalvergroting en samenwerking tot de uitwerking en implementatie daarvan, de begeleiding van het medezeggenschapstraject, de onderhandelingen over de arbeidsvoorwaarden en het sociaal plan en de afhandeling van rechtspositionele vraagstukken.
Kortom: Capra verlegt uw grenzen.