AI-regulatie in vogelvlucht

AI wet- en regelgeving

De snelle ontwikkeling van ‘artifical intelligence’ (AI) heeft geleid tot vele mogelijkheden. Tegelijkertijd brengt AI ook risico’s met zich mee zoals de impact op privacy, ethische dilemma’s, de mogelijke versterking van bestaande ongelijkheden, cybercrime, nepnieuws, schendingen van auteursrecht, datalekken en een gebrek aan toezicht daartoe. De Europese Unie buigt zich daarom over toekomstige wet- en regelgeving inzake AI in de vorm van de ‘EU AI Act’ (Artificial Intelligence Act). Het is zoals de EU stelt: de ‘eerste wet op AI door een grote regelgevende instantie waar dan ook’. De wet kent de toepassing van AI toe aan drie risicocategorieën: onacceptabele risico’s, hoge risico’s en lage risico’s. Toepassingen en systemen die een onaanvaardbaar risico creëren worden verboden. Toepassingen zoals een tool voor het scannen van cv’s die sollicitanten rangschikt, worden onderworpen aan specifieke wettelijke vereisten. Ten slotte blijven toepassingen die niet expliciet zijn verboden of vermeld als risicovol, grotendeels ongereguleerd. Die categorisering is niet waterdicht. Dit vraagt om regulering en bewustwording.

AI regulatie in vogelvlucht

De Europese Unie is gestart met AI-regulatie in 2021. Op 21 april 2021 publiceerde de Europese Commissie een voorstel om kunstmatige intelligentie in de Europese Unie te reguleren. Op 6 augustus 2021 eindigde de inspraakperiode vanuit de Europese Commissie over de AI-wet. Er kwamen in totaal 304 inzendingen binnen. Op 29 november 2021 werd een eerste compromistekst over het ontwerp van de AI-wet gedeeld, met een eerste compromistekst over het ontwerp van de AI-wet met grote wijzigingen op het gebied van sociale scores, biometrische herkenningssystemen en risicovolle toepassingen. Op 25 januari 2022 hebben de leidende commissies van het Europees Parlement, de commissies Interne markt en Burgerlijke vrijheden, gezamenlijk van gedachten gewisseld over het voorstel voor de AI-wet. Op 13 mei 2022 is de tekst gepubliceerd waarin wordt voorgesteld om AI-systemen voor algemene doeleinden te reguleren. Het betreft AI-systemen die een breed scala aan taken kunnen uitvoeren, zoals het begrijpen van afbeeldingen en spraak, het genereren van audio en video, patronen ontdekken, vragen beantwoorden en tekst vertalen. Tot de deadline op 1 juni 2022 zijn er duizenden amendementen ingediend. Op 15 juni 2022 verspreidde de Raad hun definitieve compromistekst. Op 5 september 2022 heeft de Commissie juridische zaken (JURI) van het Europees Parlement haar advies over de AI-wet aangenomen. Op 28 september 2022 heeft de Europese Commissie een gerichte harmonisatie van nationale aansprakelijkheidsregels voor AI voorgesteld teneinde civielrechtelijke aansprakelijkheidsclaims te vergemakkelijken. Op 6 december 2022 heeft de Raad van de EU zijn gemeenschappelijk standpunt (‘algemene oriëntatie’) over de AI-wet vastgesteld. Op 11 mei 2023 hebben de Commissie interne markt en de Commissie burgerlijke vrijheden een ontwerp-onderhandelingsmandaat voor de AI-wet aangenomen.

Hoe nu verder?

Het voorstel voor de EU AI-wet wordt wet zodra zowel de Raad als het Europees Parlement overeenstemming bereiken over een gemeenschappelijke versie van de tekst. De EU AI Act markeert een belangrijke mijlpaal in het reguleren van kunstmatige intelligentie binnen de Europese Unie. Voor de sectoren overheid, onderwijs en zorg, brengt deze wetgeving waardevolle richtlijnen en verplichtingen met zich mee met betrekking tot het gebruik van AI. Met de nadruk op risicocategorisering, specifieke wettelijke vereisten en aansprakelijkheidskwesties, beoogt de EU AI Act de mogelijke gevaren en negatieve impact van AI te beperken.

Auteur: Sanne Salem