Burgemeesters eisen rol van ‘crimefighter’ op

'Proeve van wetgeving' tegen ondermijning

Burgemeesters willen verder de regie krijgen bij de uitwisseling van gegevens, en hun bevoegdheden bij de sluiting van panden en terreinen moeten worden verruimd. Het kabinet komt met een zogenaamde ondermijningswet, om te verhinderen dat de onderwereld nog verder binnendringt in de bovenwereld en deze daarmee ondermijnt. Minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid presenteert binnenkort zijn eerste plannen. De regioburgemeesters – de vertegenwoordigers van de burgemeesters in de tien politieregio’s in Nederland – hebben alvast een waslijst opgesteld van wetswijzigingen die nodig zouden zijn.

In deze ‘proeve van wetgeving’, die onlangs naar de Tweede Kamer is gestuurd, vragen ze voor burgemeesters een officiële status van ‘crimefighter’. In de Gemeentewet moet worden vastgelegd dat de burgemeester een ‘expliciete verantwoordelijkheid’ krijgt bij de voorkoming én ook bij de bestrijding van ‘ondermijnende activiteiten en daarmee samenhangende criminaliteit’. ‘Het kan immers niet zo zijn’, aldus de regioburgemeesters, ‘dat er wel gehandeld mag worden om criminaliteit te voorkomen, maar dat er niet zou mogen worden gehandeld als er reeds criminele activiteiten gepleegd worden.’

De voorgestelde bepaling verruimt de wettelijke mogelijkheid voor gemeentelijke diensten om, onder regie van de burgemeester, onderling informatie uit te wisselen. Nu mag een medewerker van een wijkteam die bijvoorbeeld signalen van mensenhandel opvangt, die niet doorgeven aan andere diensten. Als de burgemeester in de wet de positie krijgt van criminaliteitsbestrijder, zou dat wel kunnen.

Zo’n wetswijziging biedt ook een basis voor informatie-uitwisseling tussen de gemeentelijke buitengewone opsporingsambtenaren (BOA’s) en de politie. Daarvoor is dan nog wel een wijziging van de Wet politiegegevens nodig. Daarnaast dringen de regioburgemeesters aan op wijziging van belastingwetgeving en de regeling SUWI. Dat zou het mogelijk maken om, onder regie van de burgemeester, gegevens met de fiscus en uitkeringsinstanties te delen.

Wapens
In hun 'proeve' pleiten de regioburgemeesters verder voor een wijziging van de Wet wapens en munitie. Daarin moet worden opgenomen een sluitingsbevoegdheid voor de burgemeester van woningen of lokalen waar wapens zijn gevonden. Ook willen de burgemeesters ruimere bevoegdheden voor de sluiting van zogenaamde vrijplaatsen, bijvoorbeeld recreatieparken, waar criminele activiteiten plaatsvinden of die ‘verband houden’ met criminele activiteiten.

De regioburgemeesters wensen dat ze politiegegevens kunnen gebruiken als gemeenten in het kader van de Bibobtoets een vergunning- of subsidieaanvraag beoordelen. De Wet Bibob zou daarbij zo moeten worden aangescherpt, zodat het makkelijker wordt om de financiering van een project te doorgronden. De ‘proeve’ stelt daarnaast voor om publiek-private constructies te onderwerpen aan een Bibob- toets. De gemeente moet de integriteit van partijen in bijvoorbeeld vastgoedvennootschappen kunnen screenen.

Verder willen de regioburgemeesters een betere doorlichting van gemeentelijke ambtenaren met bepaalde functies binnen het ‘veiligheidsdomein’, en de eigen medewerkers die toegang hebben tot de Basisregistratie Personen (BRP), en die betrokken zijn bij vastgoedtransacties. Zij zouden ook moeten vallen onder de nieuwe, uitgebreide toets voor de Verklaring Omtrent Gedrag (VOG), waarin ook politiegegevens worden betrokken. Iemand die niet veroordeeld is, maar wel regelmatig in contact komt met de politie, krijgt daarin toch een kruisje.

Voor een kleine kring van gemeenteambtenaren dient de screening volgens de regioburgemeesters nog verder te gaan dan de uitgebreide VOG-toets. Ze moeten gecheckt worden door de afdelingen Veiligheid en Integriteit van de politie. In de Gemeentewet zou verder een bepaling moeten komen dat alle gemeenten van kandidaat-wethouders een VOG vragen. Nu beslissen gemeenten zelf of een VOG voor een wethouder nodig is.