De menselijke maat: brandstof voor uitvoeringskracht

De roep om een sterke en verbindende overheid, die over meer uitvoeringskracht beschikt, klinkt steeds luider. Het versterken van uitvoeringskracht staat dan ook niet voor niets op de politieke en maatschappelijke agenda’s. Maar hoe doe je dat dan? In dit artikel betogen Jannie Lammers en Christine Bos, managing consultants bij BMC, dat uitvoeringskracht bij uitstek vraagt om werken vanuit de menselijke maat ín organisaties zelf. Goed leiderschap is hiervoor essentieel.

Uitvoeringsorganisaties liggen de laatste tijd steeds meer onder vuur. Ze worden log en regelgestuurd genoemd, zijn niet wendbaar, zouden onvoldoende aandacht hebben voor de menselijke maat, moeizaam samenwerken en te maken hebben met wachtlijsten en uitval door personeelstekorten. Gevolg is dat het versterken van uitvoeringskracht hoog op de politieke en maatschappelijke agenda’s staat. Uitvoeringskracht vraagt volgens ons niet alleen om stuurkracht. Het vraagt bovenal om werken vanuit de menselijke maat ín de organisatie zelf.

Uitvoeringskracht gaat over mensen

De afgelopen tijd is het veel gegaan over het feit dat overheden en andere publieke organisaties de menselijke maat uit het oog zijn verloren als het om hun klanten ging. Maar als organisaties hun eigen uitvoeringskracht willen versterken, doen ze er goed aan hun blik ook eens naar binnen te richten. Wij zijn er namelijk van overtuigd dat het terugbrengen van de menselijke maat in de eigen organisatie de noodzakelijke beweging op gang kan krijgen. Wij zien de menselijke maat dan ook als belangrijke brandstof voor de uitvoeringskracht van de publieke sector, om zo het verschil te kunnen maken voor de inwoner, leerling en cliënt. Want: om klanten volgens de menselijke maat te kunnen behandelen, moeten mensen in hun eigen organisatie de menselijke maat eerst zelf ervaren. Pas dan kunnen ze echt het verschil maken voor hun klanten.

Menselijke maat: betekenisvolle uitvoering van het beleid

Uitvoeringskracht gaat over de essentiële kwaliteit en de kracht van publieke organisaties om beleid om te zetten in resultaten. Alleen blijven de resultaten soms uit. Bijvoorbeeld omdat de mensen in de organisatie zich het nieuwe beleid nog eigen moeten maken; het beleid moet nog betekenis krijgen. Daarbij gaat het om meer dan de inhoud en de keuzes van het beleid. Bij de betekenis van het beleid gaat het over de zin, het waarom en de waartoe van het beleid.

Beleidsmakers, leidinggevenden en wethouders moeten zich hier dan ook van bewust zijn én hier aandacht aan besteden. Ook moeten ze anderen – ambtenaren, zorgprofessionals, leerkrachten of gewoonweg hun medewerkers – ondersteunen bij hun persoonlijke proces van betekenis geven aan het beleid. Het gaat erom dat medewerkers niet alleen de inhoud van het beleid begrijpen, maar dat ook hun bewustzijn over de betekenis ervan voor zichzelf en voor hun bijdrage aan de uitvoering wordt geactiveerd. Want dat is dé manier waarop mensen met elkaar beleid vertalen naar betekenisvol nieuw gedrag.

Vaak zetten organisaties na het vaststellen van nieuw beleid snel de stap naar het vergroten van de competenties van medewerkers, bijvoorbeeld door het organiseren van trainingen en workshops. Ze vergeten dan echter om eerst stil te staan bij de betekenis van het beleid voor de medewerker zelf, bij de intrinsieke motivatie. Gevolg is dat de inhoud van de trainingen en workshops niet aanslaat bij medewerkers die nog zoekende zijn naar de betekenis van het beleid. En dat leidt ertoe dat het rendement van de scholing voor medewerkers vaak te beperkt is om het beleid vervolgens succesvol uit te kunnen voeren.

Professionals zijn in de eerste plaats mensen

Volgens de Griekse filosoof Pythagoras is de mens de maat van alle dingen: wat vindt de mens ervan, hoe kijkt de mens ergens tegenaan? Aangezien alle mensen verschillend zijn en verschillend waarnemen en beoordelen, is de menselijke maat per definitie subjectief. Hoe medewerkers beleid waarderen en beleven is dan ook van invloed op hoe zij dit uitvoeren. Vaak wordt geprobeerd om systemen, structuren en processen te laten aansluiten op de menselijke maat. Maar een systeem of een proces is niet in staat te anticiperen of aan te sluiten op de gevoelens van mensen. Alleen mensen zijn in staat om in te schatten wat een ander mens nodig heeft of belangrijk vindt.

‘Een organisatie is een groep mensen die samen iets wil, een bundeling van passies. Mensen dragen vanuit hun passie bij aan het doel van de organisatie. Als je als mens geraakt wordt, leidt dit tot een persoonlijke bijdrage aan dit doel’ (De Graaf & Levy, 2008). Los van ons beroep – zoals wethouder, ambtenaar, zorgmanager, zorgprofessional of leerkracht – zijn we allemaal mens. In uitvoeringsorganisaties met een menselijke maat is niemand een nummer of dossier: iedere medewerker is een individu met behoeften en overtuigingen, met zijn eigen intuïtie en persoonlijke levensverhaal, met levens- en werkervaring, vakmanschap en kennis. En iedere medewerker is hierdoor in staat om andere mensen – met elk hun eigen behoeften, wensen, karakter en verleden – te helpen.

Lees het hele artikel op bmc.nl >