Ook zonder structureel geld vaart maken met energietransitie

De energietransitie is nog niet op stoom. Onzekere financiering en onduidelijke governance zorgen dat het niet zo snel gaat als gehoopt. Gelukkig kom je met samenwerking en goede wil een heel eind, zo bewijst de Groene Metropoolregio Arnhem- Nijmegen. BMC’ers Lenny Putman, als regisseur betrokken bij de Groene Metropoolregio, en Erwin Ormel, financieel adviseur voor overheden en regio’s, delen hun (praktijk)ervaringen.

De ambities zijn hoog en de doelstellingen zijn helder maar de praktijk blijkt weerbarstig, vertelt procesregisseur Lenny Putman. ‘Regio’s werken aan de uitvoering van de Regionale Energiestrategie (RES), de gemaakte afspraken moeten worden vertaald naar omgevingsbeleid. Maar het bedrag dat het Rijk beschikbaar stelt, is incidenteel, vaak laat bekend en veranderlijk. Dat maakt langetermijnplanning lastig.’ Ook de verantwoording is ingewikkeld voegt collega Erwin Ormel toe: ‘Rijksgeld gaat naar gemeenten via het gemeentefonds en naar provincies via het provinciefonds, maar de RES komt regionaal tot stand. Geld gaat naar de centrumgemeente, die het verdeelt. Dat legt druk op regionale samenwerking en de governance is onhelder. Wie controleert of dit geld verantwoord is besteed? Er is geen vaste regionale democratische verantwoordingsstructuur is, voor iedere samenwerking moet je die opnieuw inrichten.’

Groene Metropoolregio

Dat het kan, ziet Putman in de Groene Metropoolregio Arnhem-Nijmegen. Daar kiezen ze ervoor om ondanks onzekere budgetten zoveel mogelijk vaart te maken met de energietransitie. Het projectteam van Putman ondersteunt daarbij. ‘Eerst stellen we vast of er voldoende budget is voor de doelstellingen. Daarna maken we scenario’s; van minimaal tot ideaal. We berekenen welk bedrag in welk scenario nodig is en leggen de scenario’s voor aan de verantwoordelijke regionale bestuurders. Zij voeren het gesprek over de scenario’s, het beschikbare en het benodigde geld. Regionale bestuurders kozen er in 2022 voor om regionaal “bij te plussen”.’

Meer taken meer geld

Putman bewondert de inzet in de Groene Metropoolregio, maar hoopt dat de Rijksfinanciering voor de regionale energietransitie snel een structureler karakter krijgt. ‘Ik ben van de inhoud, maar de financiering is zo complex dat daar noodgedwongen veel van mijn aandacht naartoe gaat. Met structureel geld wordt het een stuk eenvoudiger om regionale doelstellingen te realiseren.’ Ze benadrukt dat de resultaten in de Groene Metropoolregio niettemin goed zijn. ‘Er gebeuren hier zoveel mooie dingen, wat dat betreft doet de Groene Metropoolregio de naam echt eer aan.’

Is er eigenlijk zicht op structureel geld? ‘Dat zal moeten blijken’, stelt Ormel. ’In het regeerakkoord zijn forse bedragen uitgetrokken voor volkshuisvesting, klimaat en energie. Ongetwijfeld zal een deel naar gemeenten en provincies vloeien, maar hoeveel en hoe is nog de vraag.’ Hij roept gemeenten op om ook bij de komst van meer structurele Rijksfinanciering de complexiteit niet te onderschatten. ‘Structurele middelen maken het leven eenvoudiger. Maar ook als er meer budget is, blijven de vragen rond planning, samenwerking, beheersing en verantwoording overeind. Het is goed om daar blijvende aandacht voor te hebben. Uiteraard kan BMC ondersteunen.’