Alles is op loopafstand

Eind februari verscheen het rapport ‘Blind voor mens en recht’ van de parlementaire enquêtecommissie Fraudebeleid en Dienstverlening. Het bevatte de schrijnende bevestiging van het beeld dat een fout gelijkstond aan fraude. Diezelfde week bleek dat mbo-studenten met een niet-nederlands klinkende naam een groter risico liepen om door DUO als fraudeur te worden bestempeld. Je zou er moedeloos van worden.

Systeemfalen in de dienstverlening begint in de basis bij de opvatting van mensen zoals jij en ik, die werken in dat systeem. En daar ligt misschien ook het begin van de oplossing. In veel (ambtelijke) organisaties bespreken medewerkers casuïstiek op dilemmatafels of leggen ambtenaren in spe pas de eed of belofte af na het volgen van een training morele oordeelsvorming. Beide voorbeelden wakkeren de nieuwsgierigheid aan naar de herkomst van elkaars opvatting. Nieuwsgierigheid als hoofdingrediënt, dat geeft moed.

Ik pleit ook voor nieuwsgierigheid naar de herkomst van je eigen opvattingen. Als je een brug wil slaan naar een ander perspectief, moet je ergens beginnen met het bouwen van die brug. Bij voorkeur op de oever van je eigen opvattingen. Locatieonderzoek naar het fundament van je eigen opvatting wijst uit of de oever sterk genoeg is om de brug te dragen. Welk perspectief bepaalt jouw opvatting? Zijn er misschien perspectieven waardoor je anders naar je eigen opvatting gaat kijken?

Onlangs zat ik in een treincoupé met twee dames van de generatie die het heel natuurlijk vindt een gesprekje met elkaar aan te knopen. De ene dame verzuchtte dat ze moeite had met haar nieuwe smartphone. Ze mopperde een beetje op al die overbodige nieuwerwetsigheid. ‘Tja, als jij in contact wil blijven met je kinderen en kleinkinderen, zul je wel moeten’, was de reactie van de ander. Het gezicht van de mevrouw met de smartphone klaarde meteen op. Zo had ze het nog niet bekeken.

De andere dame vertelde dat ze zo veel mogelijk loopt om fit en gezond te blijven. Zo loopt ze straks van het station naar haar werk. ‘Maar is uw werk dan op loopafstand?’, vroeg de mevrouw met de smartphone. ‘Natuurlijk! Alles is op loopafstand!’, was het antwoord. Waarop de mevrouw met de smartphone en ik vragend keken naar het olijke gezicht van de wandeldame. ‘Kijk. Je loopt. Je wordt moe. Je gaat zitten op een bankje. Je rust uit. Je loopt verder. Jahaa, alles is op loopafstand.’ Zo had ik het nog niet bekeken.

Ik ga op weg naar mijn eigen afspraak en ben me opeens heel erg bewust van mijn eigen opvatting over loopafstand.