De overheid in 2025: Begint eer ge bezint

Als we met een probleem geconfronteerd worden binnen onze organisatie, nemen we vaak uitgebreid de tijd voor een gedetailleerd plan om het probleem op te lossen. Dat kan, want we kunnen immers nog tientallen jaren van het resultaat profiteren. Denken we tenminste. Maar volgens journalist Erwin Witteveen kunnen we niet langer zo werken, aangezien de wereld om ons heen tegenwoordig al veranderd is voordat het plan af is. “We moeten meteen beginnen met de oplossing en deze gaandeweg steeds bijstellen. Denken dat iets ooit af komt, is een illusie.” 

Parkeerkaartje

Ook de overheid zal haar manier van werken moeten aanpassen aan de 21e eeuw, meent Erwin: “Door de technologische ontwikkelingen worden vrije diensten en goederen steeds goedkoper en als de overheid daar niet in meegaat, zullen de burgers uiteindelijk in opstand komen.” Erwin noemt het voorbeeld van een auto en een parkeerkaartje. “Als een auto steeds duurder wordt en een parkeerkaartje ook, dan haalt men zijn schouders op. Maar als de auto elk jaar goedkoper wordt, terwijl het parkeerkaartje steeds duurder wordt, dan komt er een moment dat het kaartje duurder is dan de auto. En dan hebben we een probleem.” 

Efficiënter werken

Om dit te voorkomen, moet de overheid net als het bedrijfsleven efficiënter gaan werken, volgens Erwin. Hij geeft drie tips hiervoor: “Ten eerste moet je kijken hoe je je doel nu eigenlijk het beste kunt bereiken in plaats van je druk te maken om protocollen, regels en geldstromen. Ten tweede moet je geen beleidsplannen maken, maar je mouwen opstropen en gewoon beginnen. En tot slot moet je gebruikmaken van de kennis en vaardigheden die aanwezig zijn in je eigen organisatie en in de samenleving. Als de overheid bijvoorbeeld een IT-probleem heeft, kan ze dit ook laten oplossen door werkloze IT’ers in plaats van een duur IT-bedrijf in te huren. Dan maak je gebruik van de collectieve intelligentie en het is ook nog eens een stuk goedkoper.” 

Discussie

Wat Erwin betreft mag er in de politiek en samenleving een brede discussie gevoerd worden over wat nu eigenlijk overheidstaken zijn. Deze diensten moeten volgens hem ‘gratis’ gemaakt worden, omdat dat de goedkoopste en efficiëntste manier is om ze te organiseren. Als voorbeeld noemt hij de straatverlichting. “We betalen allemaal evenveel, ook al is de een veel vaker ’s avonds op straat dan de ander. Dat houdt het betaalbaar. Als we moeten bijhouden wie wanneer op straat is, zijn we veel meer geld kwijt aan controle, administratie enzovoort en dan wordt het veel duurder.”

Mindswitch

Volgens Erwin is dit de kant die de overheid op moet de komende jaren. “Het is allemaal niet zo ingewikkeld. Maar er is wel een mindswitch voor nodig. Denk maar aan Wikipedia, dat functioneert voortreffelijk zonder managers. De vrijwilligers controleren elkaars werk en het resultaat is een encyclopedie die vele malen beter, leuker, sneller en goedkoper is dan de oude Winkler Prins.”

Renske Holwerda