Wie wordt de beste lokale bestuurder van 2012?

Wie was de beste bestuurder van 2012? Sommigen haalden het nieuws met kordaat optreden, anderen werkten doortastend maar in stilte aan een beter lokaal en regionaal bestuur. Wie blonk uit? U mag het zeggen, in de Binnenlands Bestuurs verkiezing Bestuurder van het Jaar.

Geen media-aandacht
Met nog een dikke week te gaan, valt niet uit te sluiten dat de meest excellerende bestuurder van 2012 zich nog moet aandienen. Maar zelfs dan staat nu al vast dat 2012 voor bestuurders meer een jaar was van pek en veren dan van lauwerkransen. Tientallen moesten vertrekken vanwege missers, integriteitschendingen en politiek gekrakeel. Jammer genoeg krijgen gemeente-, provincie- en waterschapsbestuurders die moeilijke kwesties oplossen zonder volksoproer en bloedruikende volksvertegenwoordigers, meestal ook geen media-aandacht.

U, lezer van Binnenlands Bestuur, kunt daar iets aan doen. Als ambtenaar of bestuurder kent u ongetwijfeld iemand die het afgelopen jaar een buitengewone prestatie leverde – in schijnwerpers of coulissen, dat maakt niet uit. U bepaalt, samen met de redactie, wie de beste was.

Haren
Hoe betrekkelijk het nieuws halen kan zijn, blijkt onder meer uit de wederwaardigheden van Gerben Pek, voormalig D66- wethouder van Haren. In februari vertelde hij de Volkskrant dat parkeerboetes van Harense bestuurders jarenlang werden verscheurd. Als nieuwkomer maakte hij daar een einde aan. Verder verzette hij zich tegen bestuurlijk handjeklap en voor betere informatievoorziening richting raad. Binnen de muren van het gemeentehuis werd de jacht op Pek geopend. Uiteindelijk verdween hij op 18 september na een motie van wantrouwen. Zijn collega-bestuurders waren er zo druk mee geweest, dat ze geen adequate maatregelen hadden getroffen toen drie dagen later op straat de hel losbarstte. Gerben Pek is weg, een oordeel over de rest van het bestuur volgt nog.

Kickboksen
Wel een scherp zintuig voor ordehandhaving had burgemeester Ferd Crone van Leeuwarden. In januari werd in zijn stad een uit Amsterdam geweerd kickboksgala gehouden. Crone gaf toe dat de plaatselijke verordening van Leeuwarden geen mogelijkheden bood om dit met criminelen omgeven evenement te weren. Hij paste de verordening direct aan en maande zijn collega-burgemeesters dat ook te doen. Een paar dagen later kon Den Bosch hetzelfde  evenement wel verbieden. Ook in de kop van Noord-Holland kwamen strengere regels. Jammer dat Veghel de waarschuwing had gemist en de dodelijke schietpartij bij een kickboksfestijn in november als ‘onverwacht’ typeerde.

Partijbonzen
In september viel het college van Groningen over de aanleg van een trambaan en daarmee barstte binnen de sociaal- democratische gelederen een jarenlang gerijpte zweer open. Misschien was commissaris van de koningin in Drenthe Jacques Tichelaar (eveneens PvdA) in deze kwestie de wijze bestuurder. Hij schreef een vernietigend rapport over de Groningse partijafdeling: intimidatie, roddel en achterklap en het ontbreken van zelfkritiek tekenden de partijbonzen, die niet anders wisten dan dat de macht hun toebehoorde. Tichelaar sommeerde de complete PvdA-top om te vertrekken. Daarnaast formeerde hij samen met CdK Johan Remkes (Noord-Holland) een nieuw college, inclusief PvdA.

Euronederlander
Een man die de lokale politiek ontsteeg was burgemeester Henk Aalderink (VVD) van Bronckhorst. In juni werd hij uitgeroepen tot EuroNederlander van het jaar, omdat hij ‘Europa altijd actief onder de aandacht brengt’. Mede vanuit de Europese gedachte probeerde hij een maand eerder alle slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog te herdenken op de begraafplaats van Vorden. Ook de tien Duitsers die er liggen. Duitsland was de vijand, maar inmiddels ook goede buren, meende hij. De rechter verbood Aalderink en zijn wethouders om langs de Duitse graven te lopen. De overige 400 aanwezigen deden dat bijna allemaal wel. Zij lieten zien dat ze niet twijfelden aan Aalderinks oprechtheid.

Branden
Er waren opvallende branden dit jaar. In juli hoorde burgemeester Henri de Wijkerslooth (VVD) van Waalre tijdens zijn vakantie dat zijn gemeentehuis in brand was gestoken. De verdenkingen wezen al snel in de richting van het woonwagenkamp in het dorp. Het OM meldde eind oktober dat de daders daar inderdaad vandaan komen, maar dat het bewijs niet sluitend te krijgen is. Ondertussen kroop De Wijkerslooth niet in zijn schulp, maar pleitte hij voor gespecialiseerde teams die ‘vrijplaatsen’ aanpakken. Onder zijn leiding gaat Waalre het kamp een woonbestemming geven en ozb heffen naar de reële waarde van de woonwagens.

Burgemeester Pieter Smit (D66) van Oldambt ging in oktober bijna persoonlijk op zoek naar de pyromaan van Winschoten. Met een noodverordening die cameratoezicht en preventief fouilleren mogelijk maakte, een oproep om ramen dicht te spijkeren en beeldmateriaal van branden door te geven aan de politie, slaagde hij erin de bevolking te mobiliseren en de dader te pakken. Smit kan meer. Als voormalig lid van het College voor Arbeids zaken adviseert hij over effi ciëntere onderhandelingen met de vakbonden. Sinds eind november is hij ambassadeur tegen huiselijk geweld. En als burgervader etaleert hij sinds een week zijn communicatieve vaardigheden ook via een twitterspreekuur. Eind volgende week wordt bekend of Smit zich ‘Groninger van het Jaar’ mag noemen.

Werk
Op sociaal-economisch front waren er ook enkele bakens van licht. Een bijzondere prestatie verrichtte voorzitter van het College voor Arbeidszaken Jantine Kriens (PvdA) – tevens wethouder van Rotterdam – door na anderhalf jaar onderhandelen tot een cao-akkoord te komen waarmee 98 procent van de AbvaKabo FNV-leden en veruit de meeste gemeenten instemden. Ambtenaren kregen er in financieel barre tijden toch 2 procent bij, in ruil voor flexibilisering van de cao.

In Sittard-Geleen bleven mede dankzij de inzet van wethouder Pieter Meekels (lokale partij GOB) vijftienhonderd banen bij autofabriek NedCar in Born behouden. De fabriek wordt in 2014 heropend en in de tussentijd gaan 250 personeelsleden niet thuiszitten, maar houdt Meekels’ gemeente ze ‘werkfit’.

Hip
Natuurlijk staat ook Eberhard van der Laan in de etalage. De Amsterdamse PvdA-burgemeester deed wel erg veel goed. Hij toonde zijn menselijke kant (richting asielzoekers, richting Occupy-demonstranten), maar liet niet met zich sollen (ontruiming van tentenkampen, de aanpak van buurtverziekers). Over de wietpas trok hij zich weinig aan van Haagse grillen. Hij bekritiseerde (‘niet goed’) en complimenteerde (‘daadkrachtig en humaan’) in één zin zijn politiekorps na gewelddadig optreden tegen krakers. Hij kwam met maatregelen voor betere werkomstandigheden en een taaltoets voor prostituees. En onder zijn leiding werd Amsterdam door Lonely Planet uitgeroepen tot de hipste stad ter wereld, na San Francisco.

Outsiders
Dan zijn er nog een heleboel doortastende bestuurders die niet of op z’n best het regionale nieuws haalden. Denk aan mensen als Jacob Bruintjes, PvdA-wethouder van Borger-Odoorn en bijna verkozen tot Drents politicus van het jaar (het werd Agnes Mulder, CDA-Kamerlid). Bruintjes zit al bijna 15 jaar in het vak en is een schoolvoorbeeld van een bestuurder die de nieuwe verhoudingen tussen bestuur en bevolking snapt. Hij kan ruzie maken met mensen, maar weet uiteindelijk hun harten te winnen, onder meer door een ‘Hartman-conferentie’ (met tuinstoelen en koffie in de tractor bij mensen langsgaan om hun verhalen te horen).

Dan zijn er uit de waterschapswereld nog de gangmakers achter De Energiefabriek, die groene energie halen uit afvalwater. Gangmakers zijn onder meer hoogheemraad Jan Reerink van De Stichtse Rijnlanden en Piet Beltman, dagelijks bestuurslid van Aa en Maas.

En denk ook aan iemand als Titia Cnossen, de eerste burgemeester ooit van de ChristenUnie (Woudenberg). Of aan wethouder Erik Heinrich (VVD) van Renkum, die we gaan vragen of hij, net als in 2011, ook het afgelopen jaar geen enkele declaratie indiende. Of aan burgemeester Francine Giskes (D66) van Texel en de Razende Bol. Tot slot was er één wethouder die het afgelopen jaar heel Nederland een spiegel voorhield: de Antwerpse havenschepen Marc van Peel gooide in een ludiek filmpje ‘de Nederlander’ in de Schelde, wegens het beschamende en arrogante getreuzel rondom de Hedwigepolder. Zegt u het maar.

Breng vanaf medio januari 2013 uw stem uit via www.binnenlandsbestuur.nl/bestebestuurder2012