‘Afwachten of inwoner sneller geholpen wordt’

Remko Oosterwijk, strategisch adviseur op het gebied van facilitair management, heeft zo zijn twijfels. Of het nu gaat om Veendam en Pekela, Hardenberg en Ommen of Enschede en Losser, in de meeste gevallen wordt bij samenwerking volgens hem gekozen voor het organisatiemodel van één van beide gemeenten. ‘Dan is het de vraag wat het voor de inwoners van Losser betekent als voortaan de procedures van Enschede gelden. Of ze sneller worden geholpen, is nog afwachten. Het gevaar is in elk geval dat ze meer op afstand komen te staan’, zegt hij. ‘Bij samenwerken moet je tevoren goed bedenken wat de risico’s zijn, wat er kan gebeuren.’

Oosterwijk brengt zulke effecten op de kwaliteit van de dienstverlening in beeld met zijn bureau FIER.FM. Het gaat om benchmarks met het KING-keurmerk van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Behalve het jaarlijkse onderzoek van trends en kosten op de facilitaire activiteiten van gemeenten, nemen zij dit jaar ook weer de relatie tussen de kosten en de kwaliteit van huisvesting, diensten en middelen, overhead en ict onder de loep. Beide onderzoeken starten in april. ‘Eigenlijk zou elke gemeente die aan de vooravond van een fusie of een bezuiniging staat een nulmeting moeten doen. Op de uitkomsten kunnen gemeenten vervolgens sturen’, zegt Oosterwijk. ‘Je kunt wel denken dat je iets efficiënter hebt georganiseerd, maar als het gevolg is dat burgers vaker klagen via telefoon, mail of brieven dan ben je als gemeente uiteindelijk misschien wel duurder uit. Want als organisatie ben je er heel druk mee.’

Uit eerdere benchmarks onder zijn auspiciën valt volgens Oosterwijk af te leiden dat drie op de vier gemeenten reeds samenwerking zoekt met andere gemeenten op het gebied van afzonderlijke facilitaire activiteiten. Dat is met name het geval op inkoopgebied. ‘Maar op het totale facilitaire gebeuren barst het nog niet van de intergemeentelijke shared service centra. Gemeenten, en met name politici, zijn tamelijk gehecht aan hun autonomie. Menigeen ziet het toch als een eerste stap op weg naar herindeling. Als dat aureool er af is, is er met samenwerking ontzettend veel winst te behalen. Overigens verwacht ik binnen nu en een paar jaar een sterke groei van samenwerkingsvormen. Enerzijds onder druk van de bezuinigingen. Anderzijds als gevolg van de vergrijzing: die geeft zo’n leegloop van de ambtelijke organisatie dat samenwerking tussen gemeenten noodzaak wordt.’