De kracht van datagedreven werken binnen overheidsorganisaties

De overheid loopt aanzienlijk achter op Nederlandse commerciële bedrijven en organisaties met betrekking tot het implementeren van datagedreven werken. Dat is de conclusie van Jan Peter Balkenende, Frans Feldberg en Frank Ossewaarde tijdens een talkshow gehost door AFAS Software, die volledig gewijd was aan de stand van zaken van datagedreven werken binnen de overheid. De gespreksdeelnemers waren het er ook over eens dat de kloof tussen de overheid en het bedrijfsleven op het gebied van datagedreven werken niet verder moet worden vergroot.

Voormalig premier Balkenende pleit voor meer actie op het gebied van datagedreven werken: “De overheid zit op de goede weg, maar er moet veel meer gebeuren. We zitten in een tijd van grote verandering en de eisen die worden gesteld binnen organisaties, bijvoorbeeld op het gebied van CSRD, nemen toe. Als je in staat bent om data op zodanige manier te gebruiken dat het bijdraagt aan het realiseren van doelstellingen dan helpt dat bedrijven en organisaties enorm. De overheid hanteert andere richtlijnen voor duurzaamheidsrapportage waar mogelijkheden voor samenwerkingen met het bedrijfsleven liggen omtrent deze data.”

Nederlandse commercie als voorbeeld voor overheidsorganisaties

Momenteel wordt voor het doorvoeren van nieuw beleid bij de overheid vaak eerst een uitgebreide businesscase opgesteld. Dit leidt tot trage processen, waardoor de overheid achterloopt en de wereld om haar heen sneller innoveert. Resultaten van businesscases worden daardoor irrelevant en verouderd. Frans Feldberg, hoogleraar Data Driven Business Innovation aan de Vrije Universiteit Amsterdam, benadrukt dat commerciële bedrijven sneller en beter innoveren omdat ze durven te experimenteren: "De verstrekte data biedt een startpunt voor implementatie, en tijdens het proces ontdekken ze wat de juiste aanpak is." 

Frank Ossewaarde, directeur Informatiemanagement bij de Rijksdienst van Ondernemend Nederland, beaamt dit en merkt op dat het herhaaldelijk inzetten van pilots essentieel is voor innovatie: "Overheidsorganisaties maken hier nog onvoldoende gebruik van." Er is momenteel weinig samenhang tussen beleidsmakers en datamedewerkers. Werknemers zijn vaak onvoldoende op de hoogte van mogelijkheden, waardoor implementaties kunnen mislukken. "Technologie is zelden het probleem. Ik zou de overheid willen uitdagen om kennis op te doen bij commerciële instellingen en te experimenteren", stelt Ossewaarde.

Privacy haaks op doelstellingen

Privacy en gegevensbescherming ligt bij datagedreven werken altijd extra onder het vergrootglas. Doelstelling van organisaties is om persoonlijke informatie niet publiek te maken. Europa loopt voorop in privacywetgeving en normen, maar dat brengt ook uitdagingen met zich mee. Balkenende: "Er zijn twee kanten van de medaille waar je rekening mee moet houden. In China wordt bijvoorbeeld een vermist kind binnen drie uur gevonden door het direct delen van camerabeelden, maar dit betekent ook constante surveillance. In Nederland is een bank verplicht om verdachte transacties te melden, maar banken werden lange tijd belemmerd om onderling informatie uit te wisselen.''

Overheidsorganisaties moeten privacy van burgers waarborgen, maar de enorme hoeveelheid data maakt dit soms moeilijk. "Het zou kunnen helpen om een deel van deze informatie minder privacygevoelig te maken of zelfs openbaar te delen", concludeert Ossewaarde.

In de AFAS Talkshow waren Jan Peter Balkenende, Frans Feldberg en Frank Ossewaarde te gast. Het gesprek vond plaats in de studio op het hoofdkantoor van AFAS Software in Leusden, met als gastheer Bart Grootveld, Product Manager bij AFAS. De talkshow is hier terug te kijken.