Aanbesteding Someren: ‘democratie verliest’

Gelijk hebben is iets anders dan gelijk krijgen. De Groep Smeijers, een horecabedrijf uit de gemeente Someren, kan erover meepraten. Een reeks klachten van het bedrijf werd in december 2008 gegrond verklaard door de Ombudscommissie Zuidoost-Brabant. Maar de gemeenteraad van Someren verbond hieraan geen concrete gevolgen. De Groep Smeijers had in 2003 deelgenomen aan een prijsvraag voor de ontwikkeling van een bezoekerscentrum (‘toeristische poort’) aan de rand van natuurgebied Het Keelven. De gemeenteraad besloot echter om de opdracht te gunnen aan een combinatie van de Bosgroep Zuid-Nederland en een andere horeca-exploitant. De Bosgroep is een samenwerkingsverband van bos- en grondeigenaren, waarvan de gemeente Someren deel uitmaakt.

In de periode dat de prijsvraag liep, trad toenmalig CDA-wethouder Anja Thijs toe tot het bestuur van de Bosgroep. Dit werd niet formeel gemeld aan de gemeenteraad, en was daarom ook niet publiekelijk bekend. Volgens bestuurskundige Hans van den Heuvel, die door de Groep Smeijers in de arm is genomen, heeft het college van B en W hiermee de Gemeentewet overtreden: de raad had ‘onverwijld’ moeten worden geïnformeerd over het voornemen van Thijs om toe te treden tot het bestuur van de Bosgroep.

De ombudscommissie was in 2008 al tot dezelfde conclusie gekomen. Door het bestuurslidmaatschap van wethouder Thijs had de gemeente Someren volgens deze commissie bovendien ‘de schijn van partijdigheid’ op zich geladen. Toen de Groep Smijers na verschijning van het rapport van de ombudscommissie aan de gemeenteraad vroeg om de Bosgroep te diskwalificeren, gebeurde het tegenovergestelde: de raad herbevestigde de gemaakte keuze. Hoogleraar Van den Heuvel noemt dit in zijn rapport ‘een vreemde figuur’.

Speelbal

Volgens Van den Heuvel, die zijn bevindingen vanochtend presenteerde, heeft de gemeente in diverse opzichten gefaald. Zo heeft de Bosgroep zich pas met haar plan gemeld nadat de inschrijving voor de wedstrijd was gesloten. Verder hebben raadsleden en fracties zich ‘intensief’ bemoeid ‘met de plannen en hun indieners’. Hierdoor werd de wedstrijd ‘een speelbal van politieke invloeden’, waarmee de belangen van de deelnemers werden ‘miskend’, aldus Van den Heuvel: ‘De gemeenteraad heeft zich bij de selectie van de kandidaten meester van de wedstrijd gemaakt.’

De hoogleraar concludeert dat de procedure voor de prijsvraag ‘beneden de maat’ was. Het wedstrijdverloop omschrijft hij als ‘slordig en geïmproviseerd’. De eindbeslissing van de gemeenteraad was daardoor ‘arbitrair’. Van den Heuvel: ‘De wedstrijd leverde eigenlijk alleen maar verliezers op. Niet alleen de andere plangegadigden, maar ook de raad, het college, de behandelend ambtenaar en ten slotte de democratie in Someren.’

De raadsbeslissing is volgens Van den Heuvel in strijd met de gemeentelijke Nota aanbestedingsbeleid en met de Gedragscode bestuurlijke integriteit. De raad heeft ‘het rechtszekerheidsbeginsel geschonden, afbreuk gedaan aan het gelijkheidsbeginsel, het fairplay-beginsel veronachtzaamd en het vertrouwensbeginsel ondermijnd’. Verder heeft de raad ‘minachting getoond’ voor de ombudscommissie door de bevindingen hiervan ‘weg te stemmen’.

De deelname van wethouder Thijs aan het Bosgroep-bestuur moet volgens Van den Heuvel worden beschouwd als ‘functionele’ belangenverstrengeling: ‘De twee petten van mevrouw Thijs waren onverenigbaar met de scheiding van publieke (gemeente) en private (Bosgroep) belangen en verantwoordelijkheden.’

Nieuwe klachten

Eerder deze week is ook een rapport van integriteitsbureau BING gepubliceerd. Dit is tot stand gekomen op verzoek van de Ombudscommissie Zuidoost- Brabant naar aanleiding van nieuwe klachten van de Groep Smeijers. In tegenstelling tot Van den Heuvel, komt BING tot de conclusie dat geen sprake is geweest van belangenverstrengeling, ‘noch van de schijn daarvan’.

Er is volgens BING geen aanleiding om de integriteit van Somerense bestuurders ter discussie te stellen. ‘In deze casus is er bij het openbaar bestuur van de gemeente Someren naar onze mening sprake van een goede democratische planvorming en besluitvorming’, aldus BING.