Ruim 17 mln uit gemeentefonds voor VNG

Dit jaar is 35,314 miljoen euro uit het gemeentefonds verdwenen richting Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en daaraan gelieerde organisaties.

King en A+O fonds
Uit onderzoek van financieel specialist Jan Verhagen in opdracht van Binnenlands Bestuur blijkt dat in 2012 17 miljoen euro uit het gemeentefonds rechtstreeks in de VNG-kas belandt, ruim 7 miljoen euro gaat naar het Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten (KING) en 6 miljoen euro naar het A+O fonds Gemeenten. Verder gaat iets meer dan 3 miljoen naar onderzoeksbureaus en 1,2 miljoen euro naar de Waarderingskamer. 

Geen duidelijk overzicht
Er was onderzoek voor nodig om de bedragen en de ontwikkeling daarvan boven tafel te krijgen. Noch de VNG, noch het ministerie van Binnenlandse Zaken (BZK) geven een duidelijk overzicht van deze bedragen. Ook is het vergeefs zoeken naar wat er uiteindelijk met het geld gebeurt en of het geld wel goed en doelmatig wordt besteed. 

Meer structureel geld
Vanaf 2010 blijkt de VNG snel meer structureel geld rechtstreeks uit het gemeentefonds te krijgen: het bedrag ging van 2,6 miljoen naar 17,2 miljoen in 2012. Het gaat om geld voor de uitvoering van de wet WOZ, ondersteuning van de invoering van een moderne gemeentelijke basisadministratie, het beheer van het 14+ nummer, een digitaal klantendossier en het expertisecentrum kinderopvang. Vanaf 2013 krijgt de VNG 7,2 miljoen per jaar rechtstreeks uit het gemeentefonds. 

Naar rato
KING werd in 2010 opgericht om 'bij te dragen aan een duurzame kwaliteitsverbetering van het lokale bestuur en gemeentelijke dienstverlening'. De verhoging van de bijdrage aan KING per 2011 was al afgesproken in 2010, gebaseerd op de begrote kosten van ruim 8 miljoen, 6 ton aan inkomsten van opdrachtgevers en op 2 ton bijdrage van de VNG. Elke gemeente draagt naar rato van haar inwoners bij aan KING.

Helft ten laste van gemeenten
De kosten van de Waarderingskamer komen voor de helft ten laste van de gemeenten en voor de helft ten laste van het rijk. In 1996 was de gemeentelijke helft 635.000 euro. Sinds 2002 schommelt dat bedrag rond het dubbele.  Uit het gemeentefonds worden ook de onderzoekskosten voor de Financiele Verhoudingswet betaald. Voor het rijk zit er dus geen rem op het uitgeven van dat geld. De kosten lopen op van 1,5 miljoen naar 3 miljoen euro in 2012.

Budgetten jaarlijks verhoogd
In 1994 is het centrale A+O-fonds opgeheven. De middelen die door de sociale partners voor arbeidsmarkt- en opleidingsactiviteiten beschikbaar zijn gesteld, zijn toen loonsomevenredig verdeeld over de verschillende sectoren. Het bedrag dat hoort bij de sector gemeenten staat sinds 2001 op de begroting van het gemeentefonds. De afspraak is dat het bedrag ieder jaar wordt aangepast voor de looncompensatie, ten laste van de algemene uitkering. De laatste jaren zijn de budgetten jaarlijks telkens met bijna 2 procent verhoogd, oplopend tot 6,2 miljoen dit jaar. Hoewel veel gemeenten korten op al hun subsidies omdat het gemeentefonds krimpt, blijven deze uitgaven blijkbaar buiten schot.

Reactie VNG

Vanuit het gemeentefonds vloeit jaarlijks een aantal bedragen niet rechtstreeks naar de gemeenten. Deze gaan naar partijen die actief zijn voor het gezamenlijk gemeentelijk belang. Voorbeelden hier van zijn de Waarderingskamer en het A&O-fonds. Partijen die, voor alle duidelijkheid, geen onderdeel uitmaken van de VNG. 'Jaarlijks gaat een bedrag van ongeveer 7,5 miljoen euro uit het gemeentefonds naar KING voor het ondersteunen van gemeenten. Tijdens de algemene ledenvergadering van 6 juni 2012 heeft een evaluatie plaats gevonden van het werk van KING. Die evaluatie was zeer positief', aldus de VNG.

Bijdragen van rijk

De VNG krijgt naast inkomsten uit de contributie en bijdragen van het rijk ook bijdragen vanuit het gemeentefonds ten behoeve van specifieke ondersteuningsprojecten voor gemeenten. Voorbeelden zijn operatie de NUP en de modernisering van het GBA - twee incidentele veranderingstrajecten die de VNG in opdracht laat uitvoeren door KING. Een voorbeeld van een andere meer structurele activiteit, die vanuit het gemeentefonds wordt gefinancierd, is de Informatie beveiligingsdienst die in 2013 ten behoeve van de gemeenten zal starten. Daarover heeft in de buitengewone algemene ledenvergadering van oktober besluitvorming plaatsgevonden.

Contributie VNG

De VNG stelt op haar contributiegefinancierde activiteiten te bezuinigen, zoals op de algemene ledenvergadering is besloten. 'De gemeentefondsbijdragen naar de verschillende partijen staan in de diverse circulaires die door de fondsbeheerders worden uitgebracht en kunnen door eenieder worden geraadpleegd.'