‘Landelijke meldkamer in 2020 op rails’
Na de vernietigende Gateway Review "Grip herpakken!" geloven velen niet meer in een Landelijke Meldkamerorganisatie (LMO). Maar met de bijgestelde prioriteit vertrouwt het ministerie van Veiligheid en Justitie erop dat de meldkamer van de toekomst in 2020 voor 80 procent in bedrijf is. ‘We hebben ongeveer een jaar tijd verloren.’
Velen geloven na de vernietigende Gateway Review "Grip herpakken!" niet meer in een Landelijke Meldkamerorganisatie (LMO), maar het ministerie van Veiligheid en Justitie vertrouwt erop dat met de bijgestelde prioriteit de meldkamer van de toekomst in 2020 voor 80 procent in bedrijf is. ‘We hebben ongeveer een jaar tijd verloren.’
Code oranjerood
De kritiek op het tot stand brengen van een Landelijke Meldkamerorganisatie was niet van de lucht. De door het ministerie gevraagde Gateway Review gaf code oranjerood op de huidige stand van zaken, ruim twee jaar na het Transitieakkoord. Dat is één niveau onder onhaalbaar. Betrokkenen spraken over “gestold wantrouwen” tussen de verschillende partijen. Dat leidde tot handelingsverlegenheid in de top. Daardoor ontstond weer besluiteloosheid in de regie- en stuurgroep. Minister Van der Steur beloofde de Kamer een “heroriëntatie”. Directeur-generaal Politie Sandor Gaastra geeft Binnenlands Bestuur tekst en uitleg.
De minister wil naar een realistische aanpak in het proces naar de Landelijke Meldkamerorganisatie. Waarom is eerst gekozen voor de onrealistische aanpak?
‘Die term vind ik te boud. We hebben niet voor niets een Gateway Review laten uitvoeren. We gaan nu naar de implementatiefase. Vier grote namen hebben geconcludeerd dat het op de ingeslagen weg niet lukt. We passen daarom de sturing en ambitie aan. Risico’s hadden we al ingecalculeerd en die werden gaandeweg het proces steeds duidelijker. De variëteit in de 22 meldkamers was groter dan we hadden ingeschat. Rotterdam heeft er bijvoorbeeld een zeehaven bij en Haarlem Schiphol. Dat gegeven hebben we onderschat, net als de gevolgen van de vertraging in de reorganisatie bij de Nationale Politie voor de ontwikkeling van de LMO. Dat is daar onderdeel van en daar moeten we dus ook temporiseren. De politie moet die tien locaties realiseren.’
Verschillende burgemeesters zeggen nu tegen u: stop er maar mee.
‘We zijn natuurlijk niet blij met deze situatie, maar stoppen kan ook niet. Begin 2015 concludeerde de Inspectie VenJ dat een aantal bestaande meldkamers kwetsbaar zijn in paraatheid en operationaliteit. Ze zijn te klein. Alle meldkamers, ook de nieuwe, hebben een probleem: bij uitval is er niet meteen een back-up-meldkamer. En ook bijvoorbeeld een Eurotop in Amsterdam vereist veel alertheid en capaciteit in de meldkamer. Gebeurt tegelijkertijd elders in Amsterdam een groot incident en je wilt reguliere 112-meldingen doorgeven aan een andere meldkamer, dan kan dat ict-matig en arbeidsmatig nu bijna niet. Tegen die burgemeesters zeg ik dus: die twee zaken moeten we toch oplossen. En ook om de politieorganisatie enigszins te ontlasten ligt de prioriteit nu bij een succesvolle afronding van de regionale fusies en zorgen dat die gezamenlijke ict-infrastructuur er ligt. Voor de rest nemen we nog even de tijd.’
Wat is het tijdpad daarvoor?
‘Als bestuurlijke regiegroep schatten wij in dat we daar tot 2020 mee bezig zijn. Dat klinkt heel lang. Maar bijvoorbeeld Zeeland en West-Brabant willen een gezamenlijke meldkamer in Bergen op Zoom. Dat betekent: het bestemmingsplan wijzigen, grond verwerven, dan plannen voor nieuwbouw. Dat heeft al gauw een doorlooptijd van enkele jaren. Het bestuur in de regio moet in de tussentijd wel maatregelen treffen, zodat de meldkamers blijven doen wat ze moeten doen. Aansluiting op ict kan ook niet allemaal tegelijk. Dat moet zorgvuldig gebeuren.’
Waren die afgelopen twee jaar dan geen verloren tijd?
‘Ik beschouw het niet als verloren tijd. Er is de afgelopen twee jaar heel hard doorgewerkt om alvast die 10 locaties te realiseren. Enkele regio’s, politie en het ministerie hebben het nodige gedaan voor die fusiebeweging en de voorbereiding van de ict-ring. We hadden wel verwacht nu verder te zijn dan we zijn. Als je het afmeet aan de oorspronkelijke planning was de ambitie om het fusietraject eind 2018, begin 2019 achter de rug te hebben. We hebben dus effectief ruim een jaar verloren.’
Voorzitter Gerrit van de Kamp van politievakbond ACP zegt in het AD: ‘De grootste fout was deze reorganisatie te koppelen aan een bezuiniging. Dat is in Den Haag heel normaal. Maar er is niet geluisterd naar mensen met waarschuwingen of kritiek. Doordat iedereen een deel moet inbrengen, krijg je de discussie: van wie is die meldkamer?" Bent u het met hem eens dat dit een fout was?
‘Dat is ingewikkeld. In de meldkamer werken drie disciplines die de burger hard nodig heeft. Zij hebben allemaal hun eigen financiering en allemaal gebrek aan geld. Bij de nulmeting berekenden we dat in alle meldkamers 200 miljoen euro omging. Toen vonden we dat je daar toch 25 procent op zou moeten kunnen bezuinigen. Van de Kamp zegt dat dit toen al een onrealistische taakstelling was. We hebben een nieuwe meting gedaan waaruit bleek dat de werkelijke kosten op 220 miljoen liggen. De bestuurlijke regiegroep zegt nu: V&J gaat die taakstelling kritisch tegen het licht houden en bezien of deze met de nieuwe koers haalbaar is. Als je van 22 naar 10 meldkamers gaat kun je de kwaliteit beter borgen en efficiënter werken. Het zou raar zijn als je dan nog 220 miljoen nodig hebt. Aan de voorspelling of die 50 miljoen haalbaar is ga ik me niet wagen, maar dat gaan we uitzoeken en voorleggen.’
Toch is er geen gemeenschappelijk eindbeeld. Er wordt gesproken over een machtsstrijd. Hoe kijkt u daarnaar?
‘Ik heb ook gelezen over die machtsstrijd. Ik zie veel professionals die heel betrokken zijn, ook vanuit de zorg voor de burgers. Er is gehakketak tussen de partijen, soms op het scherpst van de snede. Moet je bijvoorbeeld werken met generalisten of specialisten? Dat is een scherp debat. Niet alleen uit wantrouwen, maar omdat ze zeker willen weten of die werkwijze werkt. Kritisch zijn is goed. Waar we aan moeten werken is meer rekening houden met het feit dat de partijen niet even groot zijn. De politieorganisatie bestrijkt tweederde. Oprechte zorg is of de politie wel voldoende rekening houdt met de belangen van de anderen. Dat is een verantwoordelijkheid van mij en waarnemend korpschef Ruud Bik. Soms zijn die vragen daarover terecht, soms is het beeldvorming. We moeten zorgen dat het vertrouwen blijft bestaan.’
‘Je moet eerst investeren als je een succesvolle organisatie op wilt zetten. Daarna kan het pas efficiënter gaan werken’, zegt SP-Kamerlid Nine Kooiman. Zij stelt dat sowieso meer middelen nodig zijn. U ook?
‘Je kunt op de organisatie besparen, maar mogelijk dus minder dan voorzien. En je moet inderdaad ook investeren: in die ict-backbone, maar ook op het gebied van mensen. We gaan pilots doen om te zien wat de optimale werkwijze is in de meldkamer. Als je voor een bepaalde vorm van “multi-intake” kiest, zit daar natuurlijk ook opleiding aan vast.’
Durft u te zeggen wanneer de Landelijke Meldkamerorganisatie in vol bedrijf zal zijn?
‘Ik heb er vertrouwen in dat we de prioriteiten in 2020 gereed hebben. Daarna komen de andere plannen. Dat laten we nog even open. Er komt zeker nog een ontwikkeltraject voor na 2020. Maar als meldkamers op een bepaald niveau zijn samengevoegd en de gezamenlijk ict-backbone er is heb je eigenlijk al 80 procent van de LMO gerealiseerd.’
hier komt hier bal van terecht!