Verstedelijking in Nederland

Een integrale aanpak voor duurzame verstedelijking is de uitdaging.

Daar zit ik dan. Normaal gesproken zou ik dit artikel schrijven vanaf kantoor, uitkijkend over Amsterdam en zien hoe deze prachtige stad zich steeds verder ontwikkelt. Maar de praktijk van vandaag is dat ik vanaf mijn woonkamer – ook in Amsterdam – aan het werk ben. In mijn huidige werkdagen wisselen de ene Teams call met de andere en worden we hierin steeds slimmer en creatiever. De wereld is in korte tijd veranderd op een manier die we ons niet voor mogelijk hadden gehouden. De stad heeft veerkracht en flexibiliteit nodig om deze moeilijke tijden het hoofd te bieden. En daar hebben wij in Nederland gelukkig een zeer goede uitgangspositie.

We hebben compacte steden gecreëerd, die goed functioneren, met gemengde woon-werkwijken, die via het spoor en de weg goed verbonden zijn. Zo profiteren we van elkaars voorzieningen in de cultuur, het onderwijs, de sport, het winkelaanbod. En op de fiets zijn we vaak zo in het groen. Geen megasteden hier, maar een polycentrisch stedenlandschap. Een goede uitgangspositie voor de ontwikkeling de komende decennia. Vraag is of we mee kunnen bewegen met de soms schokkende veranderingen in de maatschappij. Daar ligt momenteel een grote uitdaging voor ons allemaal, zeker met de COVID-19 crisis waar we in zitten.

De urgentie van verstedelijking

Wij staan voor grote transitieopgaven in de gebouwde omgeving door de snel veranderende wensen van de maatschappij en actualiteiten. De druk op de stedelijke regio’s neemt toe, de vraag om kwaliteit en groei is hoog; er moeten radicale veranderingen doorgemaakt worden om de groei op de lange termijn te accommoderen. Tegelijkertijd moeten we behoeften van vandaag op korte termijn ook beantwoorden.
De manier waarop wij samenleven in steden is in deze crisis alleen maar belangrijker geworden. Hoe zorgen we ervoor dat grote groepen mensen respectvol met elkaar omgaan en aan hun trekken komen? Hoe zorgen we voor verbinding tussen stad en de gebruikers en hoe creëren we multifunctionele en aantrekkelijke beschikbare ruimtes? 

De behoeften

In onze steden komen verschillende onderwerpen samen, verdeeld over verschillende schaalniveaus. De behoeftes per vierkante meter stad zijn talrijk waardoor de opgaven complex zijn. Projecten monofunctioneel benaderen is niet meer van deze tijd; het gaat om integrale oplossingen waarbij we sturen op het bereiken van maximale meerwaarde. Thema’s als bereikbaarheid, energietransitie, klimaatadaptatie, circulaire economie, luchtkwaliteit,  sociale verbondenheid, wonen en werken komen op – als het goed is - een slimme manier samen; betaalbaar en inclusief, zodat de stad voor iedereen kan functioneren.

Manieren van samenwerken

Technische oplossingen voor deze onderwerpen en business cases zijn er genoeg. De grote vraag is hoe we de beoogde waarden van een stad vertalen naar door de bewoners gewaardeerde concrete oplossingen. De sleutel in een goede organisatie van de verandering. Je moet de stad zien als een piramide waarbij de verschillende lagen met elkaar in lijn moeten zijn. De waarden moeten in overeenstemming zijn met de manier waarop partijen samenwerken (governance) en investeren. Dankzij een goede organisatie functioneren de systemen van de stad. Deze systemen maken aanspraak op alle beschikbare bronnen: mensen, grondstoffen en data. 
De wereld waarin we nu leven maakt het mogelijk om slimme verbindingen tussen deze lagen te maken en er zeker van te zijn dat de aanwezige bronnen helpen om de beoogde doelen daadwerkelijk te bereiken.

Iedereen betrokken

Met de methodiek van de stad als piramide betrekken we iedereen: publieke partijen, private partijen, bewoners en bezoekers. Een key-element hierbij is draagvlak op te bouwen bij de stakeholders. Hierbij stellen we de eindgebruiker centraal in de opgave, naast de technologische en ruimtelijke oplossingen; hoe beleeft de bewoner zijn stad en de functionaliteiten van de stad? Samen beantwoorden we de opgaven van vandaag en morgen; dit vraagt om financiële en ruimtelijke efficiëntie. Het samenvoegen van budgetten levert grotere budget voor hetzelfde project, waarbij we ruimtelijke aspecten koppelen aan maatschappelijke transities.  
Onze huidige staat van verstedelijking leert ons dat samenwerken in innovatie in de genen zit van ons land. Knappe koppen genoeg om de oplossingen te bedenken en in deze tijden van crisis zullen onze bestuurders er toch weer naar uit kijken om samen te investeren in de toekomst van de stad.