Openbaarheid is een basisvoorwaarde voor een functionerende democratie. Media spelen hier als intermediair een vitale en onmisbare rol. Al enige tijd bestaan er zorgen over de staat en de toekomst van de openbaarheid op lokaal en regionaal niveau. Aanleiding voor deze zorg is de afbrokkelende positie van het regionale dagblad als gevolg van aanhoudend verlies aan betaalde oplages, advertentie-inkomsten en marktaandeel. De plaatselijke en regionale dagbladen waren vanouds immers de belangrijkste dragers van de lokale openbaarheid. Als hun positie te zeer verzwakt dreigt de openbaarheid en daarmee de lokale democratie te verschralen. Zolang althans zich geen andere media aandienen om deze functie over te nemen.
Naar deze belangrijke kwestie is nog weinig onderzoek verricht. Cijfers over oplages en marktaandelen van (regionale) dagbladen zijn tot in nauwkeurigheid bekend, maar de bredere context is nog weinig verkend. Wat is de positie van de regionale krant binnen het regionale medialandschap, waar ook omroepen, nieuwsbladen en lokale informatie via internet zich manifesteren? Wanneer en op grond van welke indicaties moet men zich werkelijk zorgen gaan maken over de toekomst van de lokale openbaarheid? Doen zich nieuwe, ‘mediarelevante’, ontwikkelingen voor in het lokale bestuurlijke systeem? In hoeverre beschikken andere media over de potentie om de maatschappelijke functie van een verzwakkend regiodagblad over te nemen (substitutie)?
Zorgen om lokale openbaarheid is het resultaat van aggregatie van voorhanden literatuur en onderzoeksmateriaal. Daarnaast werden gesprekken gevoerd met betrokkenen, zowel bij de media als bij de lokale overheid. Budget en opzet lieten geen ruimte voor inhoudsanalyse van lokale en regionale berichtgeving. Het onderzoeksverslag biedt een globaal beeld van het huidige medialandschap op lokaal en regionaal niveau en van ontwikkelingen en verschuivingen die zich daar voltrekken. De centrale de vraag is welke invloed deze zullen hebben op het vermogen van de media om de lokale openbaarheid vorm te geven.
Inhoudsopgave
Vooraf1. Verkenning van het speelveld
1.1. Kleine persgeschiedenis
1.2. Verval van het regionale dagblad
1.3. Een noodlijdende sector?
1.4. Functie voor lokaal burgerschap: openbaarheid
1.5.Bestuurders trekken hun conclusies .
1.6. Opzet onderzoek en onderzoeksvraag
2. Medialandschap in de regio
2.1. Plaatselijk aanbod
2.2. Regionale dagbladen
2.3. Nieuwsbladen en huis-aan-huis
2.4. Omroep in de regio
2.5. Internet: nieuw miljoenenpubliek?
2.6 Hyperlokaal
3. De bestuurlijk omgeving
3.1. Veranderende dynamiek
3.2. ‘Niemand regeert’
3.3. Meer taken voor de lokale overheid.
3.4. Onrustig politiek systeem
3.5. Dualisering
3.6. Opmars communicatieadvies
4. Zorgen om openbaarheid
4.1.Kritische grenzen
4.2.Raadsverslaggeving
4.3. Houdbaarheid van het editiestelsel
4.4. Quick scan
5. Substitutie
5.1. Wie springt in het gat?
5.2.Lokale nieuwsbladen
5.3.Huis-aan-huisbladen
5.4. Internet
5.5 Regionale omroep.
6. Conclusies en aanbevelingen
6.1. De onderzoeksvraag
6.2 Mogelijkheid tot substitutie
6.3. Onderzoek en publiek debat in de regio
6.4. Kanttekeningen bij de teloorgang van het regionale dagblad