De werkgroep die binnen het Nationaal Netwerk Bevolkingsdaling de opdracht heeft zorg te dragen voor de kennisoverdracht over het domein Leefbaarheid en Voorzieningen richtte zich aanvankelijk vooral op de fysieke verschijningsvormen van voorzieningen voor sport, cultuur, welzijn en onderwijs. Al snel werd duidelijk dat zij, hoe belangrijk ook, slechts middelen zijn om tot leefbare en vitale gemeenschappen te komen. Leefbaarheid wordt namelijk individueel bepaald. Het is subjectief, relatief en afhankelijk van het moment waarop het ‘beleefd’ wordt.
Een verminderd draagvlak voor voorzieningen wordt over het algemeen direct gerelateerd aan een kleiner aantal inwoners. Echter, de maatschappelijke veranderingen en het veranderde consumentengedrag zijn daarvoor minstens zo bepalend. Het verminderde gebruik van voorzieningen wordt hoofdzakelijk bepaald door:
1. de totale kwantitatieve demografische krimp en de kwalitatieve demografische veranderingen binnen die krimp, bijvoorbeeld op het niveau van huishoudens en de bevolkingsegmenten 0-15 jarigen, 15-64 jarigen en 65-plussers.
2. de veranderende maatschappij waarbinnen de voorgaande twee zich ontwikkelen.
Deze twee aspecten lopen in deze notitie door elkaar heen; zij zijn meestal onlosmakelijk met elkaar verbonden. Dus daar waar gesproken wordt over inwoners in relatie tot voorzieningen wordt dan ook bedoeld: de gebruikers.
Deze notitie gaat grotendeels over krimp op het platteland. Hoewel ook in steden op wijkniveau de bevolking krimpt, zoals in Heerlen, is er een aanzienlijk verschil tussen stad en platteland. In steden en verstedelijkte gebieden is er een grotere dichtheid aan voorzieningen. De bereikbaarheid van accommodaties is daardoor minder problematisch en kwetsbaar dan op het dunbevolkte platteland. Deze teruglopende vraag op het platteland leidt tot veel onzekerheden bij bestuurders en investeerders als het gaat om investeringen voor onderhoud en modernisering van voorzieningen. Men is daarom geneigd de schaalgrootte van voorzieningen te behouden of te vergroten door voorzieningen samen te voegen, vaak in een meer centraal gelegen kern. Zoals een lid van de werkgroep zich liet ontvallen: “Voorzieningen verdwijnen dus niet, maar verplaatsen zich”. Dit gegeven heeft effect op de (kosten voor) mobiliteit van de burger en trekt een wissel op de vitaliteit van de kleinere leefgemeenschappen waar voorzieningen verdwijnen. Samen leven is elkaar ontmoeten. De werkgroep Leefbaarheid en Voorzieningen van het Nationaal Netwerk Bevolkingsdaling is daarom van mening, dat er minstens één ontmoetingsplek in een gemeenschap moet zijn. In welke vorm dan ook.
Inleiding
Leefbaarheid, een maatschappelijk vraagstuk
Gevolgen van maatschappelijke ontwikkelingen
10 aanbevelingen
Tenslotte
Een verminderd draagvlak voor voorzieningen wordt over het algemeen direct gerelateerd aan een kleiner aantal inwoners. Echter, de maatschappelijke veranderingen en het veranderde consumentengedrag zijn daarvoor minstens zo bepalend. Het verminderde gebruik van voorzieningen wordt hoofdzakelijk bepaald door:
1. de totale kwantitatieve demografische krimp en de kwalitatieve demografische veranderingen binnen die krimp, bijvoorbeeld op het niveau van huishoudens en de bevolkingsegmenten 0-15 jarigen, 15-64 jarigen en 65-plussers.
2. de veranderende maatschappij waarbinnen de voorgaande twee zich ontwikkelen.
Deze twee aspecten lopen in deze notitie door elkaar heen; zij zijn meestal onlosmakelijk met elkaar verbonden. Dus daar waar gesproken wordt over inwoners in relatie tot voorzieningen wordt dan ook bedoeld: de gebruikers.
Deze notitie gaat grotendeels over krimp op het platteland. Hoewel ook in steden op wijkniveau de bevolking krimpt, zoals in Heerlen, is er een aanzienlijk verschil tussen stad en platteland. In steden en verstedelijkte gebieden is er een grotere dichtheid aan voorzieningen. De bereikbaarheid van accommodaties is daardoor minder problematisch en kwetsbaar dan op het dunbevolkte platteland. Deze teruglopende vraag op het platteland leidt tot veel onzekerheden bij bestuurders en investeerders als het gaat om investeringen voor onderhoud en modernisering van voorzieningen. Men is daarom geneigd de schaalgrootte van voorzieningen te behouden of te vergroten door voorzieningen samen te voegen, vaak in een meer centraal gelegen kern. Zoals een lid van de werkgroep zich liet ontvallen: “Voorzieningen verdwijnen dus niet, maar verplaatsen zich”. Dit gegeven heeft effect op de (kosten voor) mobiliteit van de burger en trekt een wissel op de vitaliteit van de kleinere leefgemeenschappen waar voorzieningen verdwijnen. Samen leven is elkaar ontmoeten. De werkgroep Leefbaarheid en Voorzieningen van het Nationaal Netwerk Bevolkingsdaling is daarom van mening, dat er minstens één ontmoetingsplek in een gemeenschap moet zijn. In welke vorm dan ook.
Inhoudsopgave
PreambuleInleiding
Leefbaarheid, een maatschappelijk vraagstuk
Gevolgen van maatschappelijke ontwikkelingen
10 aanbevelingen
Tenslotte