Dit onderzoek gaat over bezuinigingen op uitvoeringsorganisaties die publieke taken verrichten, zoals de Publieke Omroep, het UWV, de Belastingdienst, Rijkswaterstaat, Staatsbosbeheer enzovoort. Het belang van een goede uitvoering van publieke dienstverlening is groot; het vertrouwen van burgers in de overheid ontstaat bij uitstek in de rechtstreekse contacten met de uitvoerders van publieke diensten. Wat zijn de gevolgen van de bezuinigingen die de afgelopen jaren aan uitvoeringsorganisaties zijn opgelegd voor de doelmatigheid, doeltreffendheid en kwaliteit van de uitvoering van publieke taken? Lukt het om dezelfde taken uit te voeren met minder middelen of zijn inhoudelijke keuzes onvermijdelijk? We zijn dit voor 22 uitvoeringsorganisaties nagegaan. Over elk van deze organisaties is in het rapport een factsheet opgenomen.
Doelmatiger werken is vaak mogelijk, maar kan ook leiden tot taakversobering
Uit onze gesprekken met uitvoeringsorganisaties komt naar voren dat doelmatiger werken volgens hen vaak mogelijk is. Tegelijkertijd is onduidelijk hoeveel ruimte er nog is om door middel van bezuinigingen de doelmatigheid te blijven vergroten. Zeker wanneer taakstellingen zich opstapelen, is het niet ondenkbaar dat andere effecten gaan optreden dan het vergroten van de doelmatigheid. Er wordt dan soms gekozen voor taakversobering.
De effecten die taakstellingen hebben op de taakuitvoering van organisaties worden op dit moment niet systematisch bijgehouden. Beleidsmakers hebben dus niet altijd goed zicht op hoe taakstellingen ‘landen’ (leveren ze op wat werd beoogd?). Daardoor ontstaat het risico dat taakstellingen onbedoelde gevolgen hebben.
Bezuinigen op uitvoeringsorganisaties gebeurt niet altijd op verantwoorde manier
Wij vinden het van belang dat bezuinigingen en hervormingen verantwoord worden ingevoerd, waarbij helder is wat de overheid wel en niet (meer) tot haar takenpakket rekent. Bij sommige van de door ons onderzochte organisaties zien we dat dit redelijk goed lukt. Er wordt dan vanuit het departement overlegd met de uitvoeringsorganisatie over hoe de taakstelling voor deze organisatie het beste kan worden ingevuld. Op basis een gezamenlijke berekening van te behalen besparingen wordt vervolgens de rijksbijdrage bepaald die de organisatie ontvangt.
Maar verantwoord bezuinigen impliceert ook dat er op bestuurlijk niveau keuzes worden gemaakt en dat deze expliciet aan de Tweede Kamer worden voorgelegd. Zeker als die keuzes gevolgen hebben voor de beleidsuitvoering en voor de dienstverlening aan burgers en bedrijven. Aan deze norm wordt niet altijd voldaan.
1.1 Over dit onderzoek
1.2 Opeenvolging van bezuinigingen
1.3 Bezuinigingen: een inventarisatie
1.4 Doelmatiger werken is vaak mogelijk, maar kan ook leiden tot taakversobering
1.5 Verantwoord bezuinigen
1.6 Aanbevelingen
2 Reactie kabinet en nawoord Algemene Rekenkamer
2.1 Reactie kabinet
2.2 Nawoord Algemene Rekenkamer
3 Leeswijzer factsheets
3.1 Kerngegevens
3.2 Geraamde rijksbijdragen en apparaatskosten of –uitgaven
3.3 Ingeboekte bezuinigingen op apparaatsuitgaven op basis van regeerakkoord-Rutte/Verhagen
3.4 Toelichting op de ontwikkeling van rijksbijdragen, apparaatsuitgaven en bezuinigingen
3.5 Geplande invulling van bezuinigingen
3.6 Eerdere bezuinigingen
4 Factsheets over 22 uitvoeringsorganisaties
Bijlage 1 In het onderzoek betrokken uitvoeringsorganisaties
Bijlage 2 Aanpak onderzoek en gebruikte definities
Literatuur
Doelmatiger werken is vaak mogelijk, maar kan ook leiden tot taakversobering
Uit onze gesprekken met uitvoeringsorganisaties komt naar voren dat doelmatiger werken volgens hen vaak mogelijk is. Tegelijkertijd is onduidelijk hoeveel ruimte er nog is om door middel van bezuinigingen de doelmatigheid te blijven vergroten. Zeker wanneer taakstellingen zich opstapelen, is het niet ondenkbaar dat andere effecten gaan optreden dan het vergroten van de doelmatigheid. Er wordt dan soms gekozen voor taakversobering.
De effecten die taakstellingen hebben op de taakuitvoering van organisaties worden op dit moment niet systematisch bijgehouden. Beleidsmakers hebben dus niet altijd goed zicht op hoe taakstellingen ‘landen’ (leveren ze op wat werd beoogd?). Daardoor ontstaat het risico dat taakstellingen onbedoelde gevolgen hebben.
Bezuinigen op uitvoeringsorganisaties gebeurt niet altijd op verantwoorde manier
Wij vinden het van belang dat bezuinigingen en hervormingen verantwoord worden ingevoerd, waarbij helder is wat de overheid wel en niet (meer) tot haar takenpakket rekent. Bij sommige van de door ons onderzochte organisaties zien we dat dit redelijk goed lukt. Er wordt dan vanuit het departement overlegd met de uitvoeringsorganisatie over hoe de taakstelling voor deze organisatie het beste kan worden ingevuld. Op basis een gezamenlijke berekening van te behalen besparingen wordt vervolgens de rijksbijdrage bepaald die de organisatie ontvangt.
Maar verantwoord bezuinigen impliceert ook dat er op bestuurlijk niveau keuzes worden gemaakt en dat deze expliciet aan de Tweede Kamer worden voorgelegd. Zeker als die keuzes gevolgen hebben voor de beleidsuitvoering en voor de dienstverlening aan burgers en bedrijven. Aan deze norm wordt niet altijd voldaan.
Inhoudsopgave
1 Beschouwing1.1 Over dit onderzoek
1.2 Opeenvolging van bezuinigingen
1.3 Bezuinigingen: een inventarisatie
1.4 Doelmatiger werken is vaak mogelijk, maar kan ook leiden tot taakversobering
1.5 Verantwoord bezuinigen
1.6 Aanbevelingen
2 Reactie kabinet en nawoord Algemene Rekenkamer
2.1 Reactie kabinet
2.2 Nawoord Algemene Rekenkamer
3 Leeswijzer factsheets
3.1 Kerngegevens
3.2 Geraamde rijksbijdragen en apparaatskosten of –uitgaven
3.3 Ingeboekte bezuinigingen op apparaatsuitgaven op basis van regeerakkoord-Rutte/Verhagen
3.4 Toelichting op de ontwikkeling van rijksbijdragen, apparaatsuitgaven en bezuinigingen
3.5 Geplande invulling van bezuinigingen
3.6 Eerdere bezuinigingen
4 Factsheets over 22 uitvoeringsorganisaties
Bijlage 1 In het onderzoek betrokken uitvoeringsorganisaties
Bijlage 2 Aanpak onderzoek en gebruikte definities
Literatuur