Op zoek naar onnodige armoede

Als de minima de weg naar de gemeente niet kunnen vinden, moet je als gemeente zelf die minima zoeken. Zo kun je ze wijzen op onbenutte sociale voorzieningen. Het Flying Squad van de gemeente Amsterdam doet dat in diverse achterstandswijken. ‘Wie heeft er een stadspas?’

Laagdrempelig

Het Flying Squad werd opgezet in 2015 als onderdeel van een gemeentelijk beleidsoffensief tegen de armoede in de stad. Het huidige college had twintig miljoen euro extra gereserveerd voor armoedebestrijding en de toegang tot de sociale voorzieningen uitgebreid. Van de totale 110 miljoen euro voor armoedebestrijding – inclusief schuldhulp – bleef echter negen miljoen op de plank liggen. Vooral jongeren, licht verstandelijk beperkten en werkende armen werden nog onvoldoende bereikt. Daarop besloot Amsterdam een ‘armoederegisseur' aan te stellen om onderzoek te doen naar de doelgroepen en hun behoeften. Ook werden de website en de aanvraagformulieren vereenvoudigd en werd er een team in het leven geroepen om de doelgroep op een laagdrempelige manier aan te spreken op de regelingen; het Flying Squad was geboren.

Hechte buurt

Floradorp in Amsterdam-Noord is op een grauwe maandagmiddag het werkterrein. De hechte buurt, die vooral bestaat uit voortuinloze woningwetwoningen uit de jaren ’20 en ’30, staat behalve om haar kerstboomverbrandingen ook bekend om haar ontoegankelijkheid voor de politie en andere overheidsmedewerkers. Geboren en getogen ‘noorderling’ Winnie Postema komt het recentelijk gerenoveerde Noorderparkzwembad binnengelopen, een stapeltje folders in de hand. Titel: Pak je kans, Extra’s voor Amsterdammers met een krappe beurs. Ze zijn bestemd voor de groep vrouwen die elk moment uit het water kan komen. Onder auspiciën van stichting Doras (maatschappelijk werk Amsterdam-Noord) zwemt deze groep elke maandagochtend als remedie tegen gezondheidsklachten en eenzaamheid.

Wantrouwen

‘Nee, vandaag nemen we geen aanvragen aan’, licht Postema toe. 'Als ik voor deze groep alle formulieren zou moeten meenemen, had ik nu een hernia.’ In plaats daarvan geeft ze op basis van de meegenomen folders een korte presentatie over de twaalf minimaregelingen van de gemeente Amsterdam. ‘Ik merk vaak dat er wantrouwen heerst. Mensen zijn bijvoorbeeld bang dat ze ergens achteraf geen recht op blijken te hebben en met terugvorderingen te maken krijgen. Vanuit de bijstand hebben ze daar nog wel eens ervaring mee. Ik heb zelf in twee jaar maar één keer een terugvorderingsverzoek gehad.’

Ouwe sok

Dan komen de dames van Doras, een bonte verzameling vrouwen vanaf de dertig jaar, de zwembadkantine binnengelopen. ‘Wie heeft er een stadspas?’, wil Postema van de twintigkoppige groep weten. Er gaan vijf handen de lucht in. ‘Mooi, want dat is een indicatie dat u wellicht recht hebt op meer van onze voorzieningen!’ Met de toon van een ervaren marktkoopman legt ze aan de hand van de infofolder uit wat de gemeente onder een ‘laag inkomen’ en ‘weinig vermogen’ verstaat. ‘Ja, ook wat je nog in een ouwe sok hebt, moet je opgeven als vermogen’, antwoordt ze een vrouw die daarop met zwaar Amsterdams accent verbouwereerd reageert: ‘Dat doet toch niemand?!’ Er klinkt vrolijk rumoer terwijl Postema haar presentatie voortzet.

‘Sinterklaasafdeling’

Ze toont zich achteraf tevreden over de bijeenkomst. ‘Dit ging heel spontaan en er was een leuke groepsdynamiek. Je ziet het vaker; één of twee mensen kennen een regeling al en nemen de rest op sleeptouw. Postema, die het Flying Squad aan de groep voorstelde als de ‘Sinterklaasafdeling’ van de gemeente, haalt desgevraagd haar schouders op bij de ophef die onlangs ontstond toen een ambtenaar in een reportage in NRC Handelsblad de politiek beladen formulering ‘gratis geld’ gebruikte bij het aanprijzen van de minimaregelingen. Uit de VVD-hoek had ze dat wel verwacht, zegt Postema verwijzend naar de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2018. ‘Ik moet wel zeggen dat de NRC-publicatie erg veel in het team heeft losgemaakt. Maar uiteindelijk is dat, een soort Sinterklaas spelen, toch echt wat we doen. We laten mensen hun verlanglijstje schrijven en kijken vervolgens waar ze recht op hebben en bepalen op basis daarvan wat ze krijgen.’

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 24 van deze week (inlog)