De tijdgeest

Om invloed uit te kunnen oefenen in het publieke debat is het belangrijk dat je aansluit bij de tijdgeest. Anders loop je het risico buitengesloten te worden en als ‘niet ter zake’ bij het vuilnis te worden gezet.

Kijkend naar het verleden blijkt het redelijk eenvoudig – zeker met google en wikipedia - een tijdgeest te typeren. In de jaren ‘20 (roaring twenties) was de tijdgeest losbandig. De jaren ‘50 worden gekenmerkt door gelatenheid. De jaren ‘60 waren progressief. En in de jaren 70 was er het doemdenken dat in de jaren ‘80 overging naar het ik-denken, het individualisme.

Maar wat is de tijdgeest anno 2011 en hoe vertaalt deze zich in de politiek? De typeringen ‘niet lullen maar poetsen’ en ‘eigen verantwoordelijkheid nemen’ horen daar wel zeker bij thuis. Maar verder? Zeker in een tijd waarin oude links/rechts tegenstellingen weer toenemen is dat nog niet eenvoudig.

Is het dus lastig de huidige tijdgeest te typeren, nog lastiger is het te definiëren of een bepaalde gedachtegang daar nu wel of niet in past. Bij het uitbrengen van het advies over zelfsturing in de sociale zekerheid liep ik daar opnieuw tegenaan. In dit advies pleit de Raad voor Werk en Inkomen ervoor de positie van de werkzoekende te versterken ten opzichte van de uitvoeringsinstellingen. De werkzoekende wordt gevraagd zelf de leiding te nemen in het proces om weer aan het werk te komen. De professional wordt dus gevraagd die leiding af te staan. Past dit binnen onze tijdgeest?

Misschien wel niet. De werkzoekende doet voor een uitkering een beroep op de overheid en moet dus niet zeuren en gewoon doen wat de overheid hem opdraagt. Een versterking van de positie van de werkzoekende past hierin niet. Ons advies is dan te soft, mist de huidige tijdgeest en past meer bij de geiten wollen sokken benadering van de jaren ‘60.

Maar misschien juist wel. Ons advies kiest immers voor minder overheid en het centraal stellen van de eigen verantwoordelijkheid van de burger. Motivatie is – zo laten alle onderzoeken zien - de cruciale succesfactor en de werkzoekende zal pas echt gemotiveerd zijn als hij zelf aan het roer staat. Een versterking van de positie van de werkzoekende is daarbij cruciaal. In deze benadering sluit ons advies juist naadloos aan bij de huidige tijdgeest.

Kortom, wil de huidige tijdgeest nu opstaan….

Pieter Jan Biesheuvel