‘Niet logisch dat schuldenproblematiek zo groot blijft’

In de nasleep van de kredietcrisis ontstond er een 'granieten bestand' van problematische schulden, die nog jarenlang bleven bestaan. Hoe voorkomen we dat hetzelfde gebeurt in de herstelfase van de coronacrisis? Die vraag staat centraal in de tweede aflevering van de podcastserie Herstart.

Niet logisch
In de jaren voor corona ging het goed met de Nederlandse economie en de werkgelegenheid. Toch zweeft het percentage huishoudens met problematische schulden al jaren rond de 8 procent. 'Het is fascinerend', zegt Nadja Jungmann, lector schulden en incasso aan de Hogeschool Utrecht, 'want als je er van een afstandje naar kijkt, is het niet logisch dat de schuldenproblematiek zo groot blijft.'

Geweigerd
In aflevering twee van podcastserie Herstart legt Jungmann uit hoe het komt dat mensen met schulden niet hebben kunnen profiteren van de economische groei. Twee belangrijke factoren zijn de bezuinigingen op de schuldhulpverlening en de opkomende ideologie van de 'zelfredzame burger', die ervoor zorgden dat veel mensen aan de poort van de schuldhulpverlening werden geweigerd. Dat heeft een ‘granieten bestand’ van problematische schulden gecreëerd. 

Structuurproblemen
Dat is een waardevolle les voor de jaren na de coronacrisis. Maar er zal meer nodig zijn om het schuldenprobleem echt aan te pakken, zegt Jungmann. Als we de structuurproblemen in onze arbeidsmarkt en woningmarkt niet oplossen, blijft het dweilen met de kraan open. ‘Daarom denk ik niet dat het de komende jaren met de schuldenproblematiek wel mee zal vallen.’

Mindset
In deze podcast is ook Farley van Heydoorn te horen. Hij kreeg in zijn jeugd zelf met schulden te maken. 'Beetje bij beetje verandert het je mindset’, legt Van Heydoorn uit. ‘Het verandert gewoon je hele leefpatroon.' Na het uitputten van drie veelvoorkomende coping mechanismen – vechten, vluchten, vriezen – zocht hij uiteindelijk hulp, loste zijn schulden af en werd later zelf schuldhulpverlener.

Schuldig
Het goede nieuws is dat er de afgelopen jaren veel is veranderd in de schuldhulpverlening ten behoeve van mensen met schulden, vertelt Jungmann. ‘Als je terugkijkt naar de afgelopen honderd jaar, is er niet eerder in een jaar of twee, drie zoveel wetgeving van kracht geworden om de positie van mensen met schulden te verbeteren.’ Ook is er meer aandacht gekomen voor de psychologische effecten van het leven met schulden. ‘Tien jaar geleden, als je schulden had, was je ook gewoon schuldig. Nu begrijpen we veel beter dat schuldenproblematiek mensen moe en murw maakt en dat we niet naar hun gedrag moeten kijken als we willen weten hoe gemotiveerd ze zijn.’ Of die verbeteringen hun vruchten afwerpen, zal de komende jaren nog moeten blijken.

De podcast is te beluisteren via de volgende kanalen: