Handleiding voor omgaan met Eritreeërs

Bijna alle gemeenten die Eritrese statushouders moeten inburgeren kampen met moeilijkheden. Hun leefwereld sluit slecht aan op de Nederlandse samenleving. Een handleiding van het Kennisplatform Integratie & Samenleving (KIS) moet uitkomst bieden. 

Witte jas
Banken vertrouwen ze niet, evenals huisartsen zonder witte jas. Zelfstudie in het onderwijs is onbekend. En het laten luchten van een woning in het koude Nederland is ook eerder uitzondering dan regel. De gevolgen stapelen zich op: schulden, een slechte gezondheid, weinig ontwikkelingskansen.

Normen en waarden
KIS heeft een handleiding gemaakt voor gemeenten die moeite hebben met het integreren van statushouders uit Eritrea. De onderzoekers komen met allerhande praktische tips. Opvallend is dat de overdracht van de Nederlandse kernnormen en -waarden aan deze nieuwkomers geen rol speelden in het onderzoek.

Agrarisch
Bijna alle gemeenten die Eritrese statushouders moeten inburgeren kampen met moeilijkheden. Dit komt vooral omdat Eritrea een ouderwetse agrarische maatschappij is met traditionele rolpatronen tussen mannen en vrouwen, ouderen en jongeren. Er zijn mede daarom in Nederland veel integratieproblemen met Eritreeërs. Omdat er behoorlijk wat vragen uit het veld waren, maakte het Kennisplatform Integratie en Samenleving, een programma van het Verwey-Jonker Instituut en Movisie, een rapport met pijnpunten over en tips voor de integratie van Eritreeërs.

Verschillen enorm
De onderzoekers hebben gekeken naar verschillende gemeenten, die volgens onderzoekster Merel Kahmann van elkaar kunnen leren. ‘De verschillen tussen Eritrea en Nederland zijn enorm. In dat land behoort tachtig procent van de bevolking tot de traditionele agrariërs. Mede daarom lopen deze mensen in ons land tegen muren op. Gemeenten kampen met veel praktische problemen en daar hebben wij ons op gericht’, vertelt ze. ‘We spraken met gemeenten en hulpverleners, maar ook met Eritreeërs die hier al sinds de jaren tachtig en negentig wonen. Ons rapport is daarom een bundeling van kennis.’

Leefstijl
‘We hebben gekeken naar het dagelijkse leven in Nederland waar Eritreeërs mee te maken krijgen en op alle gebieden zijn er problemen. Hun oorspronkelijke leefwereld sluit erg moeilijk aan op de onze en we zien dat zij erg veel dingen op zich af krijgen’, aldus Kahmann. Hun leefstijl is anders. ‘Kijk bijvoorbeeld naar hoe zij hun de huishoudelijke financiën regelen. Uit ons onderzoek blijkt dat men onbekend is met de spaarrekening. In Eritrea worden banken namelijk veelal als corrupt beschouwd. Daar wordt dus veel met contant geld betaald. Ze vertrouwen daarom ons digitale betaalsysteem niet en nemen bijvoorbeeld maandelijks al hun geld op van de bank, waardoor automatische incasso’s niet geïnd kunnen worden en er al snel schulden ontstaan. Eritreeërs moeten daarom leren om digitaal te bankieren en om te budgetteren.’

Onderwijs
In het onderwijs loopt het spaak omdat in Eritrea nog niet aan zelfstudie wordt gedaan, waardoor Eritreeërs veelal vastlopen in hun studies. En als Eritreeërs in Nederland naar de dokter gaan, vinden ze het vreemd dat de huisarts niet in een witte doktersjas rondloopt en hen naar de drogisterij verwijst voor medicijnen.

Geen kernwaarden- en normen
De overdracht van de Nederlandse kernnormen- en waarden – die de basis vormen voor integratie en cruciaal zijn voor succes in de Nederlandse samenleving – is door de onderzoekers niet onderzocht. Kahmann is het ‘normen- en waardenverhaal’ ook niet tegengekomen. ‘We vermoeden dat er in de praktijk geen botsingen zijn geweest op dit gebied. In gesprekken met hulpverleners en gemeenten hebben we bijvoorbeeld niet ontdekt dat er problemen zijn met een kernwaarde als de positie van de vrouw. Ons onderzoek heeft grenzen gehad.’ Ook werd de Eritreeërs zelf niet gevraagd wat zij van hun integratie vinden en wat ze ervan vinden hoe de gemeenten het doen. Wel ondervroegen de onderzoekers een acht Eritreeërs die al decennia wonen.