Verduurzaming kantoren schiet maar niet op
Het verduurzamen van kantoorgebouwen gaat niet snel genoeg. Ongeveer de helft heeft nog geen energielabel, of een label lager dan C.
Eind dit jaar moeten alle kantoorgebouwen die ‘labelplichtig’ zijn, een label C of beter hebben. Dat kan betekenen dat gemeenten en omgevingsdiensten volgend jaar alle zeilen moeten bijzetten om te handhaven.
Nooit vastgesteld
Volgens recente cijfers van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) had op 1 juli 2022 nog maar 48 procent van de kantoren een label C of beter. Van 11 procent is duidelijk dat ze nog niet voldoen aan de eis omdat ze een label D of slechter hebben. Maar van maar liefst 41 procent weet RVO of het Kadaster niet welk energielabel ze hebben, omdat dat nooit is vastgesteld of geregistreerd.
Niet voldoen
Het aantal panden met een hoger energielabel stijgt wel, ziet de RVO, met gemiddeld 7 procent per jaar. Het laatste halfjaar gaat het wat sneller, maar ook met deze snelheid is het duidelijk dat veel kantoorpanden de komende jaren nog niet aan de eis zullen voldoen.
Handhaving
Dat betekent dat gemeenten en omgevingsdiensten, die verantwoordelijk zijn voor de handhaving van deze wettelijke eisen, gebouweigenaren moeten aanschrijven en eventueel dreigen met dwangsommen als ze niet aan de eis voldoen. Maar het probleem is dat ook veel gemeentelijk vastgoed niet voldoet.
Niet beter
In een onderzoek van het Kadaster en Binnenlands Bestuur uit 2020 bleek al dat gemeenten het in de energiebesparing van hun kantoren niet veel beter doen dat de rest. En gemeenten zijn grote vastgoedeigenaren: uit een onderzoek van platform Bouwstenen voor Sociaal van dit jaar blijkt dat gemeenten gemiddeld 148 panden in bezit hebben. Daar zitten andere gebouwen als scholen en gymzalen tussen die niet vallen onder de label C-eis, maar in veel gevallen hebben gemeenten meerdere grotere gebouwen met kantoorfunctie in bezit.
Brief
Ook het ministerie van Binnenlandse Zaken maakt zich inmiddels zorgen: recent heeft minister Bruins Slot nog een brief gestuurd naar alle gemeenten om ze te herinneren aan de label-eis en de te nemen maatregelen als gebouweigenaren achterblijven. De label C-eis is een harde afspraak uit het in 2013 gesloten Energieakkoord. Maar de afgelopen jaren lijkt de aandacht voor energiebesparing te worden verlegd naar de (veel ingrijpender) verduurzamingsslag die is afgesproken in het latere Klimaatakkoord.
Lichte ingrepen
Toch hoeven de ingrepen voor veel gebouwen niet zo heel groot te zijn om label C te halen. Volgens bouwexperts zijn de maatregelen voor veel modernere gebouwen vaak te beperken tot lichte ingrepen als tochtdeuren, led-verlichting en zonnepanelen. Monumenten zijn vrijgesteld van de label C-eis.
Op grond van artikel 5.11 van het Bouwbesluit is het vanaf 1 januari 2023 verboden om een kantoorgebouw in gebruik te nemen of te gebruiken zonder een geldig energielabel, enkele uitzonderingen daargelaten.
Kortom, per 1 januari 2023 dienen kantoorgebouwen die niet aan de labeleis voldoen te worden /gesloten/.
Gemeenten zijn daarbij het 'bevoegd gezag'. Daarbij is er de facto geen beleidsruimte. Vastgoedeigenaren hebben ruimschoots de tijd gehad om de noodzakelijke aanpassingen te doen. Er is dus geen enkele aanleiding tot coulance. De brief van de minister is in dat opzicht dan ook opmerkelijk.
Dat veel gemeenten taken op dit gebied hebben uitbesteed maakt geen enkel verschil t.a.v. de gemeentelijke verantwoordelijkheid. Hooguit geeft deze uitbesteding aanleiding tot onduidelijkheden, gebrekkige uitvoering, en juridische problemen.
Het is dus zaak dat de verantwoordelijke gemeentebesturen niet wachten tot 1 januari 2023. Bovendien kan dan op dat moment voor handhaving geen sprake zijn van dwangsommen.
Gemeentebesturen dienen de in gebreke zijnde vastgoedeigenaren dus nú reeds aan te schrijven dat de gebouwen in kwestie per 1 januari 2023 zullen worden gesloten. Ingeval van uitbesteding dienen gemeentebesturen de betreffende dienstverlener evt. moeten instrueren deze aanschrijving omgaand te doen uit gaan. Dit laatste zal de grootste faalfactor blijken te zijn.
Op deze wijze hebben de betreffende in gebreke zijnde vastgoedeigenaren dus nog enkele maanden de tijd om actie te ondernemen, hetzij verbeteringen hetzij juridisch.
Op 1 januari 2023 kan dan eenvoudig worden volstaan met het door de gemeente (doen) aflopen van een lijst met gebouwen welke gesloten en verzegeld dienen te worden. Het verbreken van een dergelijk zegel is een misdrijf (art. 199 WvSr).
De verplichting van artikel 5.11 van het Bouwbesluit is glashelder.
Gemeenten die menen hierbij te kunnen schipperen zullen van een koude kermis thuis komen.