Minder plastic moet en kan

Gemeenten kunnen zelf meer doen aan het terugdringen van plastic afval. Milieubewuster inkopen bijvoorbeeld, zo oppert burgemeester André van de Nadort van Weststellingwerf. Hij stelde namens het Comité van de Regio’s het advies op voor de plastic strategie voor de Europese Commissie.

Het Europees Parlement besloot vorige maand, mede op basis van het advies van Van de Nadort, tot het weren van een groot aantal eenmalige plastics, zoals wattenstaafjes, eenmalig wegwerkbestek, frietbakjes of hamburgerdozen. De Raad (die bestaat uit de lidstaten) heeft onlangs de eigen positie bepaald en wil onder andere geplastificeerde plastic bordjes weren, per 2023. En vochtige doekjes, die alleen in Nederland al voor tientallen miljoenen euro’s aan rioolverstoppingen en milieuschade door overstromende riolen veroorzaken, krijgen als het aan de lidstaten ligt een waarschuwing dat er plastic in zit. Als het aan de Raad ligt, worden de producenten bovendien verantwoordelijk voor de kosten van verstoppingen.

Inkomsten

Volgens GroenLinks in het Europees Parlement is met name die producentverantwoordelijkheid een van de voordelen van de voorgenomen wetgeving. Voor sommige producten kunnen gemeenten straks inkomsten tegemoet zien vanwege die producentenverantwoordelijkheid. Want daarmee krijgen ze een rol in het opruimen of de kosten van het opruimen. Die verantwoordelijkheid geldt in Nederland al voor bijvoorbeeld auto’s, accu’s en batterijen en witgoed en wordt dus uitgebreid naar een serie van plasticproducten.

Vochtige doekjes

Nederland loopt nu al wat harder dan veel andere landen en dat gaat niet alleen over vochtige doekjes. Er komt in 2021 statiegeld op kleine flesjes als in 2020 niet 70 tot 90 procent van de flesjes uit het zwerfafval verdwijnt en 90 procent gerecyceld wordt. De Europese plannen gaan over 90 procent inzamelen, wat dus minder ver gaat dan 90 procent recyclen, wat Nederland zelf al invoert. Bovendien komt staatssecretaris Van Veldhoven (D66) van Infrastructuur en Waterstaat volgend voorjaar met een Plastic Pact, een brede aanpak voor plastic. Haar ministerie kan er nog niets inhoudelijks over zeggen, behalve dat het doel is de plasticberg te verminderen.

Kerstpakket

Gemeenten kunnen volgens Van de Nadort (PvdA) meer doen. Zo kunnen ze in hun inkoopbeleid nu al rekening houden met plastic. Zijn eigen gemeenten maakt – net als veel andere gemeenten – inmiddels geen gebruik meer van plastic bekertjes. Medewerkers vonden een paar jaar geleden een hervulbare waterfles in het kerstpakket, waardoor bij de watertappunten geen bekertjes meer nodig zijn. ‘En misschien dat we nog wel meer kunnen doen,’ zegt hij.

Illusies

Niet iedereen maakt zich evenveel illusies over het effect van de plasticstrategie die nu in Europees verband wordt gemaakt. De Vereniging van Afvalbedrijven zegt niet te verwachten dat de aankomende plasticwetgeving een revolutie voor het afval betekent. ‘We verwachten een kleine verschuiving van plastic naar karton en papier omdat dat een goede vervanger is voor bijvoorbeeld plastic bordjes’, laat een woordvoerder weten. John Vernooij van het Friese afvalbedrijf Ormin heeft zo ook zijn twijfels. Per jaar komt er volgens hem meer dan 10 miljoen ton plastic bij in de wereldproductie ‘en dat vermindert niet rigoureus door dit plasticbesluit.’

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 21 van deze week