Bestuurlijke duo's 'recept van de toekomst'

Maandag presenteerde Eurlings in de Nieuwe Kerk in Den Haag de resultaten van het kabinetsproject ‘Randstad Urgent’. Belangrijk onderdeel van dit project dat infrastructuurprojecten versneld moet realiseren, was het vormen van bestuurlijke duo’s: een wethouder of gedeputeerde werd gekoppeld aan een minister of staatssecretaris. Samen waren zij er verantwoordelijk voor dat besluiten voor een deadline werden genomen.

Volgens Eurlings bewijzen de cijfers (zie kader hieronder) dat de aanpak werkt. Hij zegt dat ook andere departementen interesse hebben getoond in de werkwijze. Bestuurlijke duo’s zijn wat hem betreft ‘het recept van de toekomst’. De CDA-minister vertelt dat hij voorheen soms wel met veertig tot vijftig man rond de tafel zat. In de aanpak met de bestuursduo’s is voor de minister duidelijk met wie hij zaken moet doen.

Eurlings dreigde bij de introductie van Randstad Urgent lokale bestuurders in het geval van gemiste deadlines publiekelijk aan de schandpaal te nagelen. Zover is het niet gekomen. De regiobestuurders hebben bij de aanpak sneller toegang tot de minister. ‘Nu bel je de minister, het opent deuren die anders gesloten zouden blijven’, zegt Christiaan van der Kamp, CDA-wethouder in Midden-Delfland. Hij was betrokken bij het besluit over de aanleg van het nieuwe stuk A4 door zijn gemeente.

Afgelopen 3 jaar zijn zes rijksbestuurders in tweetallen gekoppeld aan bijna dertig regiobestuurders. In sommige gevallen is daarnaast nog een ambassadeur benoemd.

Pragmatisch

De Zuid-Hollandse gedeputeerde Asje van Dijk (CDA) noemt de bestuurlijke duo’s een voorwaarde voor succes van Randstad Urgent. Het bewijst volgens hem dat een ‘pragmatische’ cultuurverandering zinvoller is dan een structuurverandering. ‘Als we naar een Randstadprovincie waren gegaan hadden we nu waarschijnlijk nog gediscussieerd over waar het provinciehuis zou moeten staan.’

PvdA-wethouder Adri Duivesteijn (Almere) is het met Van Dijk eens. Vooral het feit dat je iemand verantwoordelijk maakt voor een project draagt bij aan snellere besluitvorming, vindt Duivesteijn. ‘Als niet duidelijk is wie precies verantwoordelijk is, leidt dat vaak tot vertraging.’ Van der Kampt wijst erop dat met deze aanpak de verantwoordelijke duobestuurders ‘eigenaar’ worden van een project. ‘En iedere eigenaar zorgt ervoor dat zijn eigen voortuin er goed bij ligt.’

Toch valt op het succes van Randstad Urgent het een en ander af te dingen. Het werken met scherpe deadlines is bijvoorbeeld ‘inflatoir’, vindt Jos Wienen, burgemeester van Katwijk. ‘Soms worden de doelen wel erg laag gesteld om ze maar te halen.’ Ook zijn er risico’s. Zo kan het formele en informele circuit door elkaar gaan lopen, zegt Van Dijk. Bijvoorbeeld wanneer bestuurders er al lang uit zijn dat een bepaald tracé voor een snelweg het beste is, maar dat hun voorkeur eerst nog juridisch getoetst moet worden.

Van Dijk: ‘Dan moet je als bestuurder dus met meel in de mond praten.’ Verder hangt het succes van het project in grote mate af van de betrokken minister, vindt Duivesteijn: ‘Je kunt over Eurlings zeggen wat je wilt, maar hij heeft wel power. Als deze persoon wegvalt bestaat het risico dat het hele project wegvalt.’

Resultaten Randstad urgent

Het kabinetsproject ‘Randstad Urgent’ heeft in 3 jaar tijd geleid tot 242 besluiten in veertig projecten. Bij elf projecten is de uitvoer gestart, waaronder de A4 tussen Burgerveen en Leiden, de Spoorzone Delft en de Tweede Maasvlakte. Tot en met 1 oktober staan nog eens 29 besluiten gepland. Randstad Urgent werd in 2007 in het leven geroepen na een alarmerend OESO-rapport over de concurrentiekracht van de Randstad. Door de bestuurlijke drukte verliep de besluitvorming te traag. Randstad Urgent moest daar verandering in brengen.

Uitdrukkelijk werd gekozen voor de veertig belangrijkste infrastructurele projecten; door de projecten die daar niet toe behoorden werd een streep gezet. De internationale concurrentiepositie van de Randstad is inmiddels verbeterd, al komt dat volgens minister Eurlings (Verkeer, CDA) vooral doordat andere regio’s achteruit zijn gegaan. ‘Er blijft dus volop werk aan de winkel.’

Toch is onduidelijk of Randstad Urgent wordt voortgezet. Een nieuw kabinet zal daarover moeten beslissen. Dat vanwege de geplande bezuinigingen op de rijksbegroting mogelijk geen geld beschikbaar is, vindt Eurlings geen argument. ‘Desnoods moet je ergens anders geld vandaan halen.’