Amsterdam wil de slag om waterstof winnen

Om mee te kunnen blijven komen in de waterstoftransitie, heeft de Amsterdamse gemeenteraad donderdag een initiatiefnota van VVD-raadslid Stijn Nijssen aangenomen. Deze nota moet voorkomen dat de randvoorwaarden in het Amsterdamse havengebied niet op orde zijn. Hij pleit voor een sneller verlopende vergunningverlening, een sterkere lobby naar Brussel en Den Haag, en genoeg oog voor het opleiden van voldoende vaklui op met name mbo-opleidingen.

720 miljoen euro verdeeld

Stijn Nijssen, die uitgerekend woendag afzwaaide omdat hij wethouder wordt in Oostzaan, diende de nota eerder dit jaar in met verwijzing naar een toen recente tegenslag voor Nederland. De European Hydrogen Bank had namens de Europese Commissie juist 720 miljoen euro aan subsidie verdeeld onder Europese waterstofprojecten, maar geen enkel Nederlands initiatief kreeg geld.

Het was de eerste keer dat dit Europese waterstoffonds geld uitkeerde. De subsidiepot wordt gevuld met de opbrengsten van het Europese handelssysteem in emissierechten (ETS). Dan gaat het om CO2-uitstootrechten waarvoor grote industriële bedrijven en elektriciteitsproducten geld moeten betalen.

De concurrentie was wel groot: er waren 132 aanvragen gedaan, slechts zeven werden beloond. Toch bestaat de vrees dat de Nederlandse concurrentiepositie zwak is, met te hoge stroomprijzen en te weinig belastingvoordelen.

Genoeg vraag

De Amsterdamse haven is onderdeel van het industriecluster van het Noordzeekanaalgebied. De ligging is niet ongunstig met de grote turbineparken op de Noordzee, en de aanlanding van deze stroom in IJmuiden. Bovendien is er grote vraag naar groene waterstof, onder andere bij staalbedrijf Tata Steel, dat rond 2035 weleens 400 kiloton aan waterstof nodig kan hebben als het de hoogovens heeft vervangen. Ook de vliegtuigen op Schiphol verlangen naar synthetische brandstoffen, gemaakt op basis van waterstof. De haven van Amsterdam legt zich toe op duurzame brandstoffen, onder meer met het bedrijf Synkero. Daarnaast wil het bedrijf HyCC in 2027 een elektrolyser in de haven hebben staan, met een vermogen van 500 MW. Ook belangrijk is het opslagbedrijf EVOS, dat straks waterstof wil opslaan in vloeibare vorm (cryogeen en LHOC).

De totale waterstofhub

Zie hieronder hoe de provincie Noord-Holland de totale waterstofhub voor zich ziet, waarvan de haven van Amsterdam een wezenlijk onderdeel is.

Duits en Israëlisch

Het Amsterdamse havenbedrijf, waarvan de gemeente de enige aandeelhouder is, wil een kerngebied voor groene waterstof worden. Om die reden is met de gemeente een bedrijfsconsortium opgericht, recent omgedoopt tot H2A. Ook een Duits (Hydrogenious) en Israëlisch bedrijf (Elektriq Global) zijn lid.

Internationale lijnen zijn doorslaggevend, omdat de Amsterdamse haven eveneens een draaischijf wil zijn. Eind vorig jaar sloot het havenbedrijf een akkoord met de regering van Oman, ondertekend op de klimaatconferentie in Dubai. Doel: studie doen naar de import van vloeibare waterstof. Een vergelijkbaar akkoord kwam eerder rond met het Saoedische bedrijf ACWA Power. Dit akkoord werd getekend op het Saudi-EU Investment Forum in de Saoedische hoofdstad Riyad. Ook betrokken is transportbedrijf GasLog, gevestigd in de Griekse haven Piraeus.

De waterstof kan via Amsterdam doorgevoerd worden naar Duitsland, zoals naar de havenstad Duisburg in Noordrijn-Westfalen, en naar de zuidwestelijke deelstaat Baden-Württemberg. Ook hier zijn overeenkomsten voor getekend.

Rotterdam

Stijn Nijssen, die de initiatiefnota dus indiende, wil onder meer leren van wat er in Rotterdam gebeurt: binnen het H2Makers-initiatief werken daar bedrijven, onderwijsinstellingen, overheden en experts samen. Dit gebeurt onder andere met oog op een soepel verlopende vergunningverlening.

Het is wel de vraag of de nota veel verschil maakt. Het door D66, GroenLinks en PvdA gevormde gemeentebestuur van Amsterdam heeft zich weliswaar achter de nota geschaard. Maar benadrukte in een eerdere reactie dat de gemeente al veel doet aan verbetering van de lobby, het onderwijs en de werkgelegenheid. Ook binnen het Noordzeekanaalgebied wordt genoeg ondernomen.

Niet alles gaat goed

Tegelijkertijd geeft de gemeente toe dat niet alles goed gaat. ‘De innovatie vindt nu voornamelijk plaats in andere regio’s, zoals Groningen, Delft, Rotterdam of Eindhoven’, schreef het bestuur. ‘In vergelijking met die regio’s is het Noordzeekanaalgebied minder aantrekkelijk voor een opleiding en carrière in de energietransitie.’ Ook aan de onderwijsmogelijkheden wordt al langer gewerkt, vanuit de gemeente zelf en vanuit het Noordzeekanaalgebied. ‘Maar dit is niet voldoende als we serieus werk willen maken van de energietransitie en uit willen groeien tot een modern en duurzaam industrie- en havengebied.’