Enquêtecommissie mocht stukken niet geheim verklaren

De gemeente Zevenaar heeft ten onrechte een verzoek om inzage in stukken van een raadsenquêtecommissie afgewezen. Deze commissie had niet mogen besluiten om deze stukken geheim te verklaren. Dat heeft de rechtbank Gelderland bepaald. Er was geen rechtsgeldige beperking van de openbaarheid tijdens het bestreden besluit, dus zijn de stukken openbaar en door iedereen te raadplegen.

75 jaar geheim

Het gaat om een zaak rond een Wob-verzoek van de Zevenaarse veelwobber Ben Sweeren. De gemeente Zevenaar wees een verzoek om inzage in stukken van de enquêtecommissie in april 2020 af. Nadat de gemeente eind augustus 2020 ook het bezwaar van Sweeren afwees, kwam het beroep vorige maand bij de rechtbank voor. De stukken waar het om gaat zijn eind 2017 van de gemeente naar het Streekarchivariaat De Liemers en Doesburg, een gemeenschappelijke regeling, overgebracht, nadat de commissie in oktober van dat jaar een besluit beperking openbaarheid had genomen. Dat besluit werd bijna drie jaar later gepubliceerd en hield in dat de stukken voor een periode van 75 jaar na overdracht niet openbaar zijn.

Zorgdrager

Een beroepsgrond van Sweeren is dat het besluit van de enquêtecommissie onrechtmatig is, omdat het college van burgemeester en wethouders ‘zorgdrager’ is. De rechtbank gaat erin mee dat alleen de zorgdrager bevoegd is om beperkingen te stellen aan de openbaarheid. In artikel 30, eerste lid, van de Archiefwet is het college aangewezen als zorgdrager voor de archiefbescheiden van gemeentelijke organen. Alleen het college mag dus beperkingen stellen aan de openbaarheid.

Lagere regeling

In de enquêteverordening van de gemeente Zevenaar uit 2014 staat dat de enquêtecommissie bepaalt welke stukken geheim zijn en voor hoeveel tijd. Maar de rechtbank wijst erop dat dit artikel in strijd is met artikel 15 van de Archiefwet en de gemeentelijke verordening is een lagere regeling. De gemeente Zevenaar probeerde het vervolgens met twee uitspraken van de Raad van State uit 2019 en 2020, waaruit zou moeten blijken dat een ander bestuursorgaan dan de zorgdrager een besluit tot beperking van de openbaarheid kan nemen.

Niet bevoegd

De rechtbank gaat hier niet in mee, omdat het in die zaken om archiefbescheiden van het rijk gaat. Ministers dragen zorg voor hun archiefbescheiden en kunnen bij overdracht aan het rijksarchief beperkingen aan de openbaarheid stellen. Bij gemeenten ligt het anders. Het college is zorgdrager van archiefbescheiden van alle gemeentelijke organen. Die organen zijn, anders dan bij ministers, niet zelf zorgdrager. De enquêtecommissie was dus niet bevoegd om het besluit te nemen en er was op dat moment geen beperking van de openbaarheid. Iedereen mag de stukken inzien en is daarmee belanghebbende. De suggestie van de gemeente dat Sweeren geen belanghebbende is gaat ook niet op. De gemeente moet een nieuw besluit nemen op het bezwaar ‘met inachtneming van deze uitspraak’.